tag:blogger.com,1999:blog-21317245230360641242023-11-16T03:45:52.846-08:00Kumpulan Satua BaliOkayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.comBlogger29125tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-87429521577927292552013-08-30T05:30:00.000-07:002013-08-30T05:30:14.704-07:00About<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<b>Berikut sedikit pemaparan tentang satua-bali.blogspot.com</b><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU3HuvJr3TWX-1HLn5yanuWevmnJRKCvn1sau0SIjM2fqj_A1krQRF0Vf-lgKDYG54gwbJv-ZLudh_1POXvSL0JIXncRYXfa3Ob0UUl6SBw6xuGzjz1BWz_OOZ8ziVtGKCONSqkqGbBl8/s200/awesome-about-us-pages.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU3HuvJr3TWX-1HLn5yanuWevmnJRKCvn1sau0SIjM2fqj_A1krQRF0Vf-lgKDYG54gwbJv-ZLudh_1POXvSL0JIXncRYXfa3Ob0UUl6SBw6xuGzjz1BWz_OOZ8ziVtGKCONSqkqGbBl8/s200/awesome-about-us-pages.jpg" height="200" width="200" /></a></div>
<b><br /></b>
<b>Apa?</b><br />
<br />
<ul style="text-align: left;"><ul><ul><ul><ul><ul>
<li><b>Apa tujuan blog satua-bali dibuat?</b></li>
</ul>
</ul>
</ul>
</ul>
</ul>
</ul>
Blog satua-bali.blogspot.com bertujuan untuk mengumpulkan satua-satua bali yang memiliki nilai budi pekerti tinggi, serta mempermudah akses terhadap satua-satua bali baik oleh orang tua maupun anak-anak. Mengingat jaman sekarang gadget pintar dan internet bukanlah hal yang asing bagi anak-anak maupun orang tua, dan juga buku2 satua bali mulai susah dan jarang dimiliki orang tua. Melestarikan budaya dalam bidang IT? Semoga blog kecil ini bermanfaat :).<div>
<ul style="text-align: left;"><ul><ul><ul><ul><ul>
<li><b>Apa satua-bali.blogspot.com memberikan kontenya dicantumkan di blog/website lain?</b></li>
</ul>
</ul>
</ul>
</ul>
</ul>
</ul>
<div>
saya secara pribadi tidak melarang konten dalam blog ini diposting/dimuat di blog/website lain, justru saya sangat senag kare hal tersebut akan semakin memperkaya dan mempermudah akses ke satua-bali yang bisa dijadikan bahan ajar budi pekerti ke anak-anak agar mereka menjadi generasi yang baik, karena ilmu pengetahuan juga harus diimbangi dengan budi pekerti yang baik.</div>
<div>
<br /></div>
<br />
<b>Bagaimana?</b><br />
<br />
<ul style="text-align: left;">
<li><b>Bagaimana blog satua-bali menghargai karya seseorang?</b></li>
</ul>
<div>
Menghargai karya orang lain maupun teman bloger lain saya wujudkan dengan mencantumkan sumber dari tiap post yang tidak saya ketik sendiri. hal ini sebagai bentuk penghargaan atas jerih payah teman2 yang telah mengetik ulang naskah satua-bali ini dari buku sumbernya.</div>
<ul style="text-align: left;">
<li><b>Bagaimana blog satua-bali mendapatkan materi cerita?</b></li>
</ul>
<div>
Blog satua-bali.blogspot.com mendapat materi cerita dari buku maupun dari websiteblog lain karena blog ini khusus untuk menguplkan satua bali sebanyak mugkin. terkadang teman lain memiliki blog yang berisikan satua-bali namun blog teman tersebut adalah blog umum dengan berbagai macam informasi menarik lainya sehingga tidak menghusus. saya rangkum cerita-cerita tersebut untuk mempermudah dalam mengaksesnya.</div>
<ul style="text-align: left;">
<li><b>Bagaimana cara membantu blog satua-bali?</b></li>
</ul>
<br />
<br />
Apabila ada teman yang mau / mempunyai cerita bali lainya selain yang ada di blog ini dan ingin satuanya ditampilkan, bisa menghubugi saya dan mengirim e-mail satua teman-teman yang nantinya akan saya tampilkan di blog ini :)<br />
<b><br /></b>
<b>Siapa?</b><br />
<div>
<ul style="text-align: left;">
<li><b>Siapa dibalik blog satua-bali.blogspot.com?</b></li>
</ul>
<div>
Saya seorang pemuda bali yang ingin melestarikan budaya bali, kita tidakboleh lupa akan identitas walaupun kita diterpa oleh angin globalisasi, kita tetap harus mengikuti perkembangan jaman tanpa menghilagkan jati diri, toh budaya balipulalah yang menjadi daya tarik bali dan taksunya bali.</div>
<ul style="text-align: left;">
<li><b>Siapa sasaran blog satua-bali?</b></li>
</ul>
<div>
Posting ataupun satua bai dalam blog ini bertujuan untuk anak-anak muda bali agar mereka tidak lupa dan bisa belajar budi pekerti dari cerita turun temurun yang sudah jelas memiliki ajaran budi pekerti yang baik. selain itu juga untuk orang tua, mempermudah mendapatkan materi satua bali yang bisa di akses melalui web baik dari komputer, tablet maupun semartphonenya.</div>
<div>
<b><br /></b></div>
<div>
<b>Mengapa?</b></div>
</div>
<div>
<ul style="text-align: left;">
<li><b>Mengapa satua-bali memanfaatkan blogspot.com?</b></li>
</ul>
<div>
Blogspot/blogger.com memiliki layanan service yang handal, bandwidth yang besar, fleksibel untuk kotumisasi dibandigkan penyedia layanan blog lain. Selain itu blogger.com juga merupakan bawahan dari google.com sehingga berbagai service google.com bisa disinkronkan disini. begitu pula dalam bidang keamanan lebih terjamin. :)</div>
</div>
</div>
<div>
<br /></div>
<div>
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
SEMOGA BLOG INI BERMANFAAT UNTUK KAWAN SEMUA, TRIMAKASIH ATAS KUNJUNGAN ANDA, SUKSEMA</div>
</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-15682174825534400842013-08-29T20:37:00.002-07:002013-08-30T04:30:25.148-07:00Satua Bali : I Lutung<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgE0xaMWvfquCml-smblS8Vn076BhNZh8ymaQB_PqOmA4jdh9S1RnQXNo-RVQ1SvcYHVT0gSBG90xvWiutZbMOGenLYPc1HrjwLJJ_929xonLNh1xzYq95ImW1v5Ti59kdHFXwnj7X-L2A/s1600/Capture.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgE0xaMWvfquCml-smblS8Vn076BhNZh8ymaQB_PqOmA4jdh9S1RnQXNo-RVQ1SvcYHVT0gSBG90xvWiutZbMOGenLYPc1HrjwLJJ_929xonLNh1xzYq95ImW1v5Ti59kdHFXwnj7X-L2A/s1600/Capture.JPG" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Ilustrasi oleh : Komang Roy Prismayudi</td></tr>
</tbody></table>
Ada tuturan satua I Lutung teken I Kekua. I Lutung sedek masayuban di beten kayune, saget dingeha I Kekua nyesel iba,kene munyine,<br />
<br />
” Beh, kene lacure, masan ujan-ujan keweh pesan ngalih amah, yen makelo kene, sing buungan deweke lakar mati”.<br />
<br />
Mara ningeh munyi keto I Lutung maekin tongose ento. Saget tepukina I Kekua berag akig, sajan mirib tuna amah.<br />
Lantas I Lutung ngomong nimbal,<br />
<br />
“Ih Kekua, suud monto maselselan. Ne awake nepukin tongos melah ditu dauh tukad cengcenge ada pondok, ento pondok I Kaki Perodong. Disisin abiane bek ada punyan biu.<br />
<br />
Abulan ane suba liwat awake maan liwat ditu. Buine liu wayah-wayah, mirib jani suba pada nasak”.<br />
<br />
Beh, prejani ilang sedukne I Kekua, mara ningeh orta keto. Demen kenehne lakar ngamah biu nasak,<br />
laut ia masaut enggal,<br />
<br />
” Aduh Sang Lutung, yen keto apa kaden melahne, nanging kenken kema, sawireh pondoke ento joh, tukad cengcenge linggah, buina keweh pesan ngliwat”.<br />
<br />
Mara keto munyine I Kekua, lantas I Lutung masaut,<br />
<br />
” Beh, belog iba Kekua! Cai kaden dueg nglangi, yen tuah cai sakti, jalan kema sibarengan. Gandong awake ngliwatin tukad, suba neked ditu, awake menek punyan biu, cai ngantosang beten di bongkolne. Yen maan biu tetelu, cai abesik awake dadua”.<br />
<br />
Gelisang satua enggal, majalan kone ajaka dadua ngliwatin tukad cengcenge,<br />
I Lutung magandong ditundun I Kekuane.<br />
<br />
Ngesir pejalane I Kekua nut yeh, wireh ia dueg nglangi. I Lutung sambilanga kejengat-kejengit negak ditundun I Kekuane.<br />
<br />
Enggal kone nganteg disisin tukade, lantas bareng majalan, tur saget ngenah ada pondok. Pondoke ento gelah I Kaki Perodong ditu lantas I Lutung tolah-tolih ngiwasang I Kaki Perodong.<br />
<br />
Kekaden I Lutung pondoke suung, ngenggalang ia menek punyan biu ane sedeng mabuah nasak.<br />
<br />
I Kekua ngantosang di bongkol punyan biune.<br />
<br />
Gelisang satua I Lutung ngempok biu masane nasa duang bulih, tur peluta amaha maka dadua. I kekua baanga kulitne dogen.<br />
<br />
Makelo-kelo I Kekua gedeg sawireh I Lutung tusing satunit teken janji. Jeg ia pragat maan kulit biune dogen.<br />
<br />
Sedeng iteha I Lutung ngamah biu, lantas teka I Kaki Perodong ngaba tumbak lanying<br />
<br />
tur ngomong,<br />
<br />
” Bah, ne I Lutung ngamah biune, jani lakar matiang!”.<br />
<br />
I Kekua mengkeb di beten punyan biune, Kaki Perodong majalan adeng-adeng ngintip I Lutung.<br />
<br />
I Lutung kaliwat demen kenehne ngamah biu nasak, tusing tau teken ketekan baya, iteh ngamah biu nasak di punya.<br />
<br />
Sedeng iteha I Lutung ngamah biu lantas katumbak baan I Kaki Perodong beneng lambungne.<br />
<br />
I Lutung maglebug ulung ka tanahe lantas mati. Bangken I Lutung tadtade kapondoke ban I Kaki Perodong.<br />
<br />
****<br />
<br />
Keto suba upah anake demen mamaling tur demen nguluk-nguluk timpal.<br />
<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com2Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-87961612047614285882013-08-29T20:32:00.002-07:002013-08-30T04:26:04.355-07:00Satua Bali : I Durma<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.babadbali.com/image/seni/drama/st-rajapala.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="241" src="http://www.babadbali.com/image/seni/drama/st-rajapala.jpg" width="320" /></a></div>
Ada tuturan satua anak muani madan I Rajapala makurenan ngajak dedari madan ken Sulasih. Ia ngelah pianak adiri adanina I Durma.<br />
Mara I Durma matuuh pitung oton, kalahina teken memene mawali ka swargan. Sawireh keto, Idurma kapiara, olih Irajapala,kanti matuuh dasa tiban.<br />
Gelisang satua I Rajapala makinkin bakal nangun kerti ke alas gunung.<br />
<br />
Nuju sanja, I Rajapala ngaukin pianakne laut negak masila.<br />
I Rajapala ngusap-ngusap duur I Durmane sarwi ngomong,<br />
“duh cening Durma pianak bapa, tumbuh cening kaasih-asih pesan. Enu cerik cening suba katinggalin baan meme. Buin mani masih bapa bakal ninggalin cening luas kagunung alas nangun kerti. Jumah cening apang melah”.<br />
<br />
Mara keto, jengis I Durma, yeh peningalane ngembeng-ngembeng. Bapane nglanturang mapitutur, “Cening Durma awak enu cerik, patut cening seleg malajahang awak. Sabilang gae patut plajahin,nyastra tusing dadi engsapang. Ditu di pasraman Jero Dukuh, cening mlajah sambilang ngayah”.<br />
“Plajahin cening matingkah,ngomong muah mapineh. Tingkah,ngomong muah papineh ane rahayu plajahin. Sekenang pesan magarapan ditu di pasrama Jero Dukuhe. Prade ada anak kuma tresna, suka olas teken cening, ento eda pesan engsapanga. Nanging yen ada anak ngawe jele wiadin ngawe jengah teken ukudan ceninge, sadida-sidaan eda Walesa.<br />
Minab Ida Sang Hyang Widhi tuara wikan nyisipang. Keto masih eda cening ngadu daya lengit, ngekadaya nyengkalen anak. Jejerang papinehe ngulati ane melah. Ingetang satata ngaturang bakti ring Ida Sang Hyang Widhi, matrisandya tetepang. Nah, amonto bapa mituturin cening, dumadak Ida Sang Hyang Widhi Wasa sweca mapica karahayuan tekening cening muah bapa”.<br />
Kacarita jani I Durma suba ngayah, malajah di pesraman Jero Dukuhe. Jero Dukuh kalintang ledang pikyunanne, krana<br />
<br />
I Durma seleg pesan malajah tur enggal ngeresep. I Durma tusing milihin gae, asing pituduh Jero Dukuhe kgarap kanti pragat. Sabilang peteng kaurukang masastra baan jero Dukuh. Baan selene mlajah mamaca, dadi liu ia nawang satwa, tutur muah agama.<br />
Sasubane I Durma menek truna, pepes ia kabencingah, dadi tama ia nangkil ring anake agung di Wanakeling.<br />
Para punggawa, tandamantri pada uning, tur sayang teken I Durma. Ditu laut I Durma kaangen parekan di puri, kadadiang panyarikan sedehan agung purine.<br />
<br />
Dadine, I Durma tusing kuangan pangan kinum muah satata mapanganggo bungah.<br />
Yadiapin keto tusing taen ia engsap manyama braya, satata inet teken pitutur bapane muah ajah-ajahan Jero Dukuh. Keto yen pikolih anake jemet malajah tur anteng magarapan.<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-65731663020567363492013-08-29T20:28:00.002-07:002013-08-29T20:28:59.759-07:00Satua Bali : I Pucung<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Kacrita ada koné tuturan satua, di Banjar Kawan, wewengkon Koripan ada anak pacul ngelah pianak muani adiri madan I Pucung.<br />
<br />
I Pucung koné gegaenné tuwah mapikat di cariké, nanging ké nyalah unduk pajalanné mapikat krana ia mikatin kedis masan padi tondén serab. Dadi tusing pesan koné ia taén maan kedis, wiréh tusing ada kedis ngalih amah krana padiné mara ngandeg beling, tondén pesu buah. Déning kéto, med-medan koné ia mapikat. Wadih mapikat ngalih kedis,<br />
<br />
jani I Pucung koné demen tekéning kuluk. Sakéwala, tingkahné masih soléh maidih-idihan, krana sabilang ia nagih ngidih konyong sik pisaganné begbeg ané idiha konyong ané mara lekad. Wiréh konyong ané nagih idiha enu cerik buina tondén kedat, kadéna konyongné enu buta, dadi buung dogén koné ia ngidih konyong. Mara kéto paundukan ané tepukina baan I Pucung pesu pedih kenehné, déning makejang ané kenehanga tusing taén misi.<br />
<br />
Sasukat ento, kacrita I Pucung tusing pesan koné ia taén kija-kija buin, begbeg nyingkrung dogén jumahné. Ping kuda-kuda kadén suba bapanné nglémékin, apanga ia nulungin ka carik, nanging ia masih tusing nyak. Wiréh kéto solah pianakné, bapanné pedih koné kenehné tekén I Pucung, nanging ia tusing bani nglémékin wiadin nigtig I Pucung krana ia suba kelih. Bapanné memegeng cara togog nolih I Pucung nyingkrung di plangkané geris-geris sirep leplep.<br />
<br />
Makelo-kelo, dadi demen koné I Pucung tekén anak luh. Sakéwala dedemenanné likad pesan, gedé kenehné ia, sawiréh ané dotanga sing ja ada lén putrin Ida Sang Prabhu Koripan. Ditu kéweh ia makeneh, ngenehang isin dedemenanné, budi morahan tekén bapanné tusing koné ia juari, déning suba ngasén kapining déwék gedeganga. Ngangsan ngibukang kenehné I Pucung wiréh dot énggal makurenan ngajak Ida Radén Galuh, nanging tusing ada jalan, mabudi ngalih ka puri ia tusing bani. Jani ngaé koné ia daya, apanga misi kenehné nyidayang makatang Radén Galuh.<br />
<br />
<br />
<br />
Sedek dina anu, selanturnyane mangkin kacritaang Mara teked di bancingah, tepukina ada koné parekan nglaut ia matakon, “Ih jero parekan, nawegang titiang nunas tulung ring jeroné, wekasang jebos titiang ka purian, aturang titiang jagi tangkil ring Ida Sang Prabhu!”<br />
<br />
Masaut parekané, “Inggih, mangda becik antuk tiang ngaturang ring Ida Sang Prabhu, jeroné sapasira?”<br />
<br />
“Aturang titiang I Pucung saking Banjar Kawan!”<br />
<br />
Ditu lantas parekanné ngapurian matur ring Ida Sang Prabhu, “Nawegang titiang matur ring Palungguh I Ratu, puniki wénten kaulan Palungguh Cokor I Déwa mawasta I Pucung saking Banjar Kawan, ipun jagi tangkil ring Palungguh Cokor I Déwa.” Ngandika Ida Sang Prabhu, “Apa koné ada aturanga I Pucung tekén nira?”<br />
<br />
“Matur sisip titiang Ratu Déwa Agung, parindikan punika tan wénten titiang uning.”<br />
<br />
“Nah, lamun kéto, tundén suba ia mai!” Ngajabaang lantas parekané ngorahin I Pucung tundéna ngapuriang. Mara kéto, éncol koné pajalané I Pucung ngapurian. Sasubanné neked di ajeng Ida Sang Prabhu, lantas ia mamitan lugra.<br />
<br />
“Ih to Cai Pucung, apa ada buatang Cai mai?”<br />
<br />
Matur I Pucung, “Inggih matur sisip titiang Ratu Déwa Agung, wénten tunasang titiang ring Cokor I Déwa.”<br />
<br />
“Nah, unduk apa ento Pucung? Lautang aturang kapining gelah!”<br />
<br />
“Inggih sapunapi awinan ipun i pantun sané wau embud dados ipun puyung, kalih asuné sané wau lekad dados ipun buta?”<br />
<br />
Ngandika Ida Sang Prabhu, “Yan unduk ento takonang Cai, nira tusing pesan nawang awinannyané buka kéto, men yan cara Cai, kénkén mawinan dadi buka kéto?”<br />
<br />
“Parindikan punika tan kamanah taler antuk titiang. Nanging, yan banggayang Cokor I Déwa asapunika kéwanten, kamanah antuk titiang, gelis jaga rusak jagat druéné.”<br />
<br />
“Men jani kénkén baan madaya, apanga guminé tusing uug?”<br />
<br />
“Inggih yan kamanah antuk titiang tambet, becik mangkin karyanang banten paneduh aturang ring Ida Betara Dalem. Manawi wénten kasisipan Palungguh Cokor I Déwa, mangda sampunang Ida Betara banget menggah pamiduka!”<br />
<br />
“Nah lamun kéto ja keneh Cainé, kema tegarang neduh ka pura Dalem! Sing ada sagét pawuwus saking Ida Betara Dalem kapining nira, nira lakar ngiring dogénan. Nah, antiang dini malu akejep, nira nu nundén panyeroané ngaé banten. Apang nyidaang maturan dinané jani, sedeng melaha jani dina tumpek. Yan suba pragat bantené, Cai men ngaturang ajak I Mangku Dalem ka pura!”<br />
<br />
“Inggih, titiang masedéwék!” Kéto aturné I Pucung.<br />
<br />
Gelisin satua, Sasubanné pragat bantené, majalan lantas I Pucung nyuun banten, ngojog kumah jero mangku<br />
<br />
“Jero Mangku, Jero Mangku, tiang nikaanga mriki mangda ngaturin Jero Mangku olih Ida Sang Prabhu, niki wénten upakara mangda ragan Jero Mangku ngaturang ring pura Dalem mapinunas mangda jagaté i riki rahajeng. Samalihipun banten puniki jeroné kandikaang makta ka pura. Tiang mapamit dumun abosbos jaga kayeh,” akéto baana melog-melog Jero Mangku baan I Pucung.<br />
<br />
Sasubanné matur ulian ngéka daya tekén Jero Mangku, ditu lantas I Pucung énggal-énggal mapamit uli jeron dané Jero Mangku Dalem. Gelisin satua, apang tusing katara, silib koné pajalanné I Pucung ngojog pura Dalem tur nglaut ia macelep ka palinggih gedong kamulan ané tanggu kelod. Sawatara ada koné apanginangan ia mengkeb ditu, rauh lantas Jero Mangku makta banten ngojog palinggih sik tongos I Pucungé mengkeb. Suba kéto lantas koné Jero Mangku ngaturang banten saha mapinunas tekén Ida Betara mangdané guminé di Koripan manggih karahayuan!<br />
<br />
Sasubanné Jero Mangku suud ngantebang, ngomong lantas I Pucung uli jumahan gedongé, mapi-mapi dadi Betara, kéné koné munyinné, “Ih, Cening Mangku pérmas Irané, nyén nundén sapuh Ira mai maturan nunas kaluputan tekén Nira?”<br />
<br />
Masaur Jero Mangku, “Inggih titiang kandikayang antuk damuh Palungguh Betara, Ida Sang Prabhu nunas kaluputan ring Palungguh Betara, déning pantuné wau lekad puyung kalih asuné wau lekad ipun buta.”<br />
<br />
Buin ngomong I Pucung, “Ih, Cening Mangku, Nira ngiangin lakar ngicén kaluputan nanging yan Sang Prabhu ngaturang okanné Radén Galuh kapining Ira!” Jero Mangku ngadén munyin I Pucung pangandikan Ida Betara, lantas dané budal. Teked di jabaan purané Jero Mangku mrérén di batan punyan binginé sambilang dané ngantiang I Pucung.<br />
<br />
Buin akejepné pesu lantas I Pucung uli gedongan palinggih kamulan nglaut ia maekin Jero Mangku sedek ngetis tur matakon, ”Sapunapi Jero Mangku, wénten minab wacanan Ida Betara?” Jero Mangku Dalem lantas nuturang buat pamargin danéné mapinunas kadagingan patuh cara munyin I Pucung mapi-mapi dadi Betara nguluk-nguluk ragan dané Jero Mangku cara itunian. Buina suud nutur kéto, Jero Mangku lantas nganikain I Pucung, “Nah, Pucung melah suba Cai ka puri ngaturang tekén Ida Sang Prabhu pangandikan Ida Betara. Bapa tusing ja bareng kema, wiréh jumah ada tamiu ngantiang!” Déning kéto pangandikan Jero Mangku, dadi kendel pesan I Pucung, déning guguna pamunyin déwékné tekén Jero Mangku, saha lantas ia majalan ngapurian.<br />
<br />
Sasubanné I Pucung nganteg di purian, ngandika lantas Ida Sang Prabhu, “Men, kénkén Pucung buat pajalan Cainé mapinunas, ada pawecanan Ida Betara tekéning Cai? Tegarang tuturang apang gelah nawang!”<br />
<br />
Matur I Pucung, “Inggih wénten Ratu Déwa Agung. Asapuniki wecanan Ida Betara ring titiang. “Ih, Cening Pucung, kema aturang wecanan Irané tekén gustin Ceningé, buat pinunas sasuhunan Ceningé, Nira lédang lakara ngicénin ida kaluputan mangdané guminé karahayuan, nanging yan ida kayun ngaturang okanné, Ida Radén Galuh tekén Nira!” Asapunika pangandikan Ida Betara ring sikian titiang. Inggih, sané mangkin asapunapi pakayunan Palungguh Cokor I Déwa, déning asapunika pakayunan Ida Betara?”<br />
<br />
“Nah yan kéto pakayunan Ida Betara, anaké buka gelah sing ja bani tulak tekén pakayunan Idané. Yan suba guminé nemu karahayuan, gelah dong ngaturang dogén. Ento mara abesik putran gelahé karsaang Ida Sasuhunan, kadi rasa makadadua, gelah pastika lakar ngaturang.” Ditu buin koné ngendelang dogén kenehné I Pucung déning suba tingas pesan sinah lakar kaisinan idepné nganggon Radén Galuh kurenan.<br />
<br />
Matur buin I Pucung, “Inggih yan asapunika pikayunan Palungguh Cokor I Déwa, margi rahinané mangkin ratu, aturang putrin Cokor I Déwa, Ida i nanak Radén Galuh ring Ida Betara mangda gelis kasidan pinunas Cokor I Déwa, rahajeng jagat Koripané! Titiang ja ngiringang Ida, jaga aturang titiang ring Ida Betara Dalem.” Mara kéto aturné I Pucung, ditu lantas Ida Sang Prabhu ngandikain parekanné apanga ngaturin okané lanang Ida Radén Mantri, kandikaang ngapurian. Ida Radén Mantri sedek koné di jabaan. Majalan lantas i parekan ka jabaan ngaturin Ida Radén Mantri. Ida Radén Mantri raris ngapurian tangkil ring ajinné.<br />
<br />
Ngandika Ida Sang Prabhu, “Cening Bagus Radén Mantri I Déwa, nah né jani Bapa ngorahin Cening, buat arin Ceningé Radén Galuh karsaanga tekén Ida Betara Dalem. Bapa lakar ngaturang i anak Galuh tekén Ida Betara, déning Bapa tuara bani tekéning anak tuara ngenah, buina apanga guminé karahayuan. Wiréh mula kéto swadarmaning dadi agung, tusing dadi mucingin apa buin pangandikan Ida Betara ané tusing kanten. Yan Bapa tusing ngaturang adin I Déwané, pedas rusak jagaté. Men, cening kénkén kayuné?”<br />
<br />
Matur Ida Radén Mantri, “Inggih yan sampun asapunika pakayunan Guru Aji, titiang tan panjang atur malih. Lédang té pakayunan Guru Aji kémanten.”<br />
<br />
Déning kéto aturné Radén Mantri, lantas I Patih kandikaang nuunang peti lakar genah I Radén Galuh. Sasubanné Ida Radén Galuh magenah di petiné, lantas petiné kancinga tur seregné tegulanga di duur petiné<br />
<br />
Ngandika Ida Sang Prabhu, “Ih Cai Pucung, nah né suba pragat i nanak Galuh mawadah peti, kema suba tegen petiné aba ka pura Dalem aturang i nanak Galuh ring Ida Betara. Né seregé di duur petiné mategul. Da pesan Cai nyemak seregé ené, depin dogén dini, satondén Cainé nganteg di pura. Buina ingetang pabesen gelahé, yén Cai makita manjus di jalan, pejang petiné di duur pundukanné tur seregné depang masih ditu mategul!”<br />
<br />
Sasubanné I Pucung polih pangandikan Ida Sang Prabhu tur ia ngresep tekén pawecananidané ditu ia matur, “Inggih, titiang sairing,” kéto aturné lantas ia majalan negen petiné misi Ida Radén Galuh. Mimih, magrétgotan koné ia negen petiné ento, nanging baan kendelné lakar maan kurenan okan Ida Sang Prabhu, dadi tusing koné aséna baat. Kacrita di jalan, I Pucung nepukin tukad ané yéhné ening, dadi prajani pesu koné kenyelné I Pucung. Kadaut baan ening yéh tukadé tur bedakné tan kadi-kadi, ditu ia marérén nglaut manjus ka tukadé. Petiné pejanga baan I Pucung di duur pundukané katut seregné kadi pangandikan Ida Sang Prabhu. Di makiréné ia tuun lakar kayeh, matur I Pucung tekén Radén Galuh, “Ratu Radén Galuh, Cokor I Déwa driki dumun, kénakang kayuné driki. Titiang ngaonin Cokor I Déwa ajebos, titiang jaga tuunan manjus, déning ongkeb pisan tan dugi antuk titiang naanang kebusé, asapunika taler bedak tiangé tan kadi-kadi.” Déning Ida Radén Galuh mawadah peti dadi tusing koné pirenga atur I Pucungé.<br />
<br />
Suud I Pucung matur kéto, tuunan lantas ia ka tukadé kayeh. I Pucung klangen tekén tis yéh tukadé kanti tusing inget tekén Radén Galuh, ia makelo manjus sambilanga mlamlaman. Ditu rauh lantas Ida Radén Mantri sameton Ida Radén Galuh nandan macan pacang anggén ida ngentosin sametoné. Sasubanné Ida Radén Mantri rauh sik tongos petiné ento, ngelisang raris Ida Radén Mantri nyereg petiné tur kamedalang ariné. Sasubanné Ida Radén Galuh medal, jani macané koné celepang ida tur kakancing, seregné buin koné genahang ida duur petiné. Suud kéto, gelis-gelis koné Ida Radén Mantri malaib sareng Ida Radén Galuh budal ka Koripan. Buat isin petiné kasilurin, tusing koné tawanga tekén I Pucung.<br />
<br />
Sasubanné I Pucung suud manjus, lantas ia menekan. Teked ba duuran dingeha koné munyi krasak-krosok baan I Pucung di tengah petiné. Ngomong lantas I Pucung, “Inggih Ratu Radén Galuh, menggah manawi Cokor I Déwa dados krasak-krosok wau kaonin titiang manjus. Margi mangkin Cokor I Déwa budal kumah titiangé, drika mangkin Cokor I Déwa malinggih sareng titiang. Cokor I Déwa pacang anggén titiang kurenan. Samalihipun, titiang sampun nyiagayang Cokor I Déwa woh-wohan luir ipun: buluan, salak, croring, miwah manggis. Punika pacang rayunan Palungguh Cokor I Déwa sampun wénten jumah titiang katragianang antuk panyeroan Palungguh Cokor I Déwa, titiang maderbé mémé. Sampunang té kénten menggah Cokor I Déwa, mangkin iringa ja Cokor I Déwa budal.”<br />
<br />
Gelisin satua, majalan lantas ia I Pucung ngamulihang negen petiné. Sasubanné neked jumahné, kauk-kauk lantas I Pucung ngaukin méménné, “Mémé, mémé, ampakin tiang jlanan, tiang ngiring Ida Radén Galuh mulih. Tiang anak suba icéna nunas Ida Radén Galuh tekén Ida Sang Prabhu. Makedas-kedas men Mémé di jumahan metén icangé apang kedas, krana tiang lakar nglinggihang Ida ditu, uli semengan Ida tondén ngrayunang.” Méménné tusing ja ia nawang keneh panakné, slegagan koné ia mara ningeh pamunyin panakné buka kéto. Dadi ampakina dogén koné I Pucung jelanan tur I Pucung ngénggalang macelep kumah metén saha éncol ngancing jelanan uli jumahan. Petiné, pejanga koné baan I Pucung di pasaréané.<br />
<br />
Critayang jani suba tengah lemeng mémé bapanné I Pucung suba koné pada leplep sirepné, ditu lantas I Pucung buin ngomong ngrumrum isin petiné, “Inggih Ratu Radén Galuh, matangi Cokor I Déwa, niki sampun wengi, mriki mangkin Palungguh Cokor I Déwa merem sareng titiang!” Suud ia ngomong kéto, lantas petiné ento serega tur ungkabanga. Mara petiné ento ungkabanga, méméh déwa ratu tangkejutné I Pucung, wiréh petiné misi macan. Tondén maan mapéngkas, sagét macané ané ada di tengah petiné makecos nyagrep saha nyarap I Pucung. Ditu I Pucung lantas mati sarap macan.<br />
<br />
Buin mani semenganné, dunduna lantas ia tekén méménné uli diwangan, déning suba tengai I Pucung tondén bangun uli pasaréan. Méménné narka tur ngadén panakné sajaan ngajak Radén Galuh. Kanti ping telu koné méménné makaukan, masih tusing koné ada pasautné I Pucung uli tengahan meténé. Wiréh kéto, méménné koné lantas ninjak jelananné. Mara mampakan don jelananné, magruéng koné macané jumahan. Ditu makesiab méménné I Pucung saha prajani lantas buin ngubetang jelanan meténé. Sasubanné macané kakancing ditu lantas ia gelur-gelur ngidih tulungan tekén pisagané. Liu pada anaké nyagjagin mémén I Pucung saha sregep pada ngaba gegawan. Macané laut kaiterin di jumahan metené tekén kramané, ada ané numbak uli di sisi, ada ané nimpug aji batu, kéto masi ada ané nulup. Gruéng-gruéng macané kena tumbak, lantig saang kandikan saha glebugin batu bulitan ané gedé-gedé. Wiréh kakembulin, mati lantas koné macané totonan. Sasubanné i macan mati, mulihan lantas méménné I Pucung ka tengah meténné, dapetanga panakné suba mati tur nu tulang-tulangné dogén.<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-33117622190089750432013-08-29T20:24:00.001-07:002013-08-30T04:34:59.153-07:00Satua Bali : Kambing Takutin Macan<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://bigtreefarms.com/assets/product/55.-kambing-takutin-macan_.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://bigtreefarms.com/assets/product/55.-kambing-takutin-macan_.jpg" width="245" /></a></div>
Kacerita ada kambing madan Ni Mésaba ngajak Ni Wingsali. Ia luas ka alasé, ngalih amah-amahan ané nguda-nguda.<br />
<br />
Panakné Ni Wingsali masih bareng ka alasé. Tan kacerita di jalan, teked ajak dadua di alasé. ”bih, demené Ni Mésaba ajak Ni Wingsali, nepukin amah-amahan ané nguda-nguda.<br />
<br />
Sedeng itehe ngamah, Ni Wingsali makasiab nepukin buron tawah. Melaib Ni Wingsali di durin méméné, sambilanga matakon. ”Mémé….mémé….ade buron tawah, to to ya mémé…..! ”ikuhné lantang, gubané aéng”, nyeh tiyang mémé..!<br />
<br />
Mesaut lantas Ni Mésaba,<br />
<br />
”ento madan I Macan”, nah kéné jani cening, entegang sebengé apang care anak sakti, anggon nayanin I Macan, ané malaksana corah”.<br />
<br />
I Macan masih ngon nepukin Ni Mésaba ngajak pianakné Ni Wingsali. I Macan ngomong,<br />
<br />
”Ih, buron apa saja iba bani mai ka alasé? kai ané kuasa di alasé ené”!.<br />
<br />
Mesaut Ni Mésaba, ”Ih iba macan. Iba mirib tusing nawang, uli awak kainé bisa pesu api. Di tanduk kainé Ida Sang Hyang Siwa ané malinggih. Kai kaliwat sakti, tusing buungan iba amah kai. Sambilanga Ni Mésaba ngéngkotang tandukné tur mekecos.<br />
<br />
I Macan lantas malaib. tepukina tekén i Bojog. i Bojog matakon”, Beli, apa krana beli malaib?”.<br />
<br />
I Macan masaut, ”beli jejeh nepukin buron tawah. Awakné poléng tandukné lanying”.<br />
<br />
Raris, seanturnyane .. ”Ento sing je lénan tekén I Kambing. Tiang mamusuh tekén ia. Jalan jani malipetan bareng-bareng alih!”.<br />
<br />
Masaut I Macan,<br />
<br />
”béh, yén beli kema tusing buungan beli mati. Cai gancang menék kayu, élah makecos”.<br />
<br />
I Bojog buin ngomong, ”yén beli sangsaya, jalan tegul bangkiangé. Kantétang ikuhé”.<br />
<br />
Munyin i Bojogé lantas guguna tekén I Macan. Ditu pada ngilitang ikuh, pada negul bangkiang.<br />
Kacrita jani suba neked di arepan Ni Mésaba. Ni Mésaba masebeng égar tur mamunyi<br />
<br />
”Uh, cai Bojog teka. Dugas cainé kalah matoh-tohan,<br />
<br />
cai majanji nyerahang macan patpat. Ané jani cai mara ngaba aukud.<br />
<br />
Nah kanggoang embok masih. sedeng melaha embok ngidamang bé macan.<br />
Mara kéto munyiné Ni Mésaba, I Macan kaliwat jejeh.<br />
<br />
”Béh, i déwék bayahange utang tékén i Bojog, ” kéto kenehné.<br />
<br />
Ditu lantas ia jeg malaib patipurug. i Bojog bragedega. Ulian keliwat jejehné I Macan, lantas maka dadua ulung di jurangé tepén batu. Pamuputné mati I Macan tekén I Bojog.<br />
<br />
Nah kéto tuah, amun apa ja wanéné wiadin kerengné, yéning belog sinah lakar nepukin sengkala buka I Macan.<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-73323201590025782722013-08-29T20:21:00.000-07:002013-08-29T20:21:06.355-07:00Satua Bali : Men Sugih teken Men Tiwas<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Ada katururan satua Men Sugih teken Men Tiwas. Men Sugih anak sugih pesan, nanging demit tur iri ati, jail teken anak lacur.<br />
Men Tiwas buka adane tiwas pesan, nanging melah solahne, tusing taen jail teken timpal. Men Tiwas geginane ngalih saang ke alase lakar adepa ka peken.<br />
Nuju dina anu, Men Tiwas ka umah Men Sugih ngidih api. Ditu Men Sugih ngomong, "Ih cai Tiwas, alihin ja icang kutu, yen suba telah kutun icange, nyanan upahina baas".<br />
<br />
Laut Men Tiwas ngalihin kutu Men Sugihe. Suba tengai mara suud. Men Tiwas upahina baas acrongcong, ngenggalang lantas baasne abana mulih laut jakana.<br />
<br />
Men Sugih jumahne buin masiksikan, maan kutu aukud. Ngenggalang ia ka umah Men Tiwase, laut ngomong, "Ih cai Tiwas, ene icang maan kutu aukud, jani mai uliang baas icange ituni". Masaut Men Tiwas, "Yeh, baase ituni suba jakan tiang".<br />
<br />
Masaut Men Sugih, "Nah, ento suba aba mai anggon pasilih!". Nasine ane makire lebeng ento laut juanga konyang ka pancine abana mulih baan Men Sugih. Nyanane buin teka Men Sugih, "Ih Tiwas, tuni Nyai ngidih api teken saang icange". Lantas api teken saange apesel gede juanga baan Men Sugih. Men Tiwas bengong mapangenan baan lacurne buka keto.<br />
<br />
Buin manine Men Tiwas tundena nebuk padi baan Men Sugih lakar upahina baas duang crongcong. Men Tiwas nyak nebuk kanti pragat, upahina baas duang crongcong, laut encol mulih lantas nyakan. Men Sugih lantas nyeksek baas, maan latah dadua.<br />
<br />
Encol ia ka umah Men Tiwas laut ngomong, "Ih Tiwas ene baase enu misi latah dadua, jani uliang baas icange, yen suba majakan ento suba aba mai".<br />
<br />
Sedek dina anu Men Tiwas luas ka alase, krasak-krosok ngalih saang. Saget teka Sang Kidang laut ngomong, "Men Tiwas apa lakar alih ditu?" masaut Men Tiwas, "Tiang ngalih saang teken paku".<br />
"Lakar anggon gena ngalih paku?"<br />
Masaut Men Tiwas, "Lakar anggon tiang jukut".<br />
"Ih Tiwas lamun nyak Nyai nyeluk jit icange, ditu ada pabaang nira teken Nyai!"<br />
<br />
Lantas Men Tiwas nyak nyeluk jit kidange, mara kedenga, limane bek misi mas teken selaka. Suud keto Sang Kidang ilang, Men Tiwas kendel pesan lantas mulih. Teked jumah ia luas ke pande ngae gelang, bungkung teken kalung.<br />
<br />
Men Tiwas jani sugih nadak, pianakne makejang nganggo bungah, lantas ia pesu mablanja. Tepukina Men Tiwas teken Men Sugih. Delak-delik ia ngiwasin pianak Men Tiwase.<br />
<br />
Buin manine Men Sugih mlali ka umah Men Tiwase matakon, "Ih Tiwas, dija Nyai maan mas selaka liu?". Masaut Men Tiwas, "Kene embok, ibi tiang luas ka alase ngalih saang teken paku lakar jukut, saget ada kidang, nunden tiang nyeluk jitne. Lantas seluk tiang, mara kedeng tiang limane ditu maan emas teken selaka liu." Mare ningih keto. Men Sugih ngencolang mulih.<br />
<br />
Manine Men Sugih ngemalunin luas ke alase, Men Sugih nyaru-nyaru buka anak tiwas, krasak-krosok ngalih saang teken paku.<br />
<br />
Saget teka Sang Kidang, "Nyen ento krasak-krosok?".<br />
Masaut Men Sugih, "Tiang Men Tiwas, uli puan tiang tuara nyakan".<br />
Men Sugih kendel pesan kenehne.<br />
Lantas masaut Sang Kidang, "Ih Tiwas, mai seluk jit nirane!".<br />
<br />
Mara keto lantas seluka jit kidange, laut kijem jit kidange, Men Sugih paide abana ka dui-duine. Men Sugih ngeling aduh-aduh katulung-tulung,"Nunas ica tulung tiang, tiang kapok!".<br />
<br />
Teked di pangkunge mara Men Sugih lebanga, awakne telah babak belur tur pingsan. Disubane inget ia magaang mulih. Teked jumahne lantas ia gelem makelo-kelo laut ngemasin mati.<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-2017540576069639752013-08-29T20:19:00.000-07:002013-08-30T04:31:10.353-07:00Satua Bali : Nang Bangsing tekén I Belog<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Tuah ada tuturan satua anak masawitra ajaka dadua, madan Nang Bangsing tekén I Belog. Pasawitrané koné mula sangkaning nekéng tuas, pakrubuk ajaka dadua saling silih, saling tulungin yén pét ada silih tunggil tusing ngelah tur ngelah gegaén abot. Ento mawinan Nang Bangsing ajaka I Belog setata ngenah anut yén upamiang kadi yéhé di pasoné tusing taén makléncokan buat leketné masawitra.<br />
Kacrita I Belog anak ia sajaan buka adanné belog pesan tur tutut. Sedek dina anu ajakina koné I Belog makena bubu tekén Nang Bangsing. I Belog nyanggupin pangajak Nang Bangsingé lakar makena bubu. Ditu pesu koné dot kenehné nawang baneh ané anggona mikatin bé tekén Nang Bangsing, laut ia matakon, “Beli, beli, apa anggon baneh bubuné, turin dija anaké makena bubu?”<br />
Mara kéto patakonné I Belog, dadi pesu jailné Nang Bangsing kapining I Belog, turin ia lantas masaut sada guyu, “Ih, Belog, yan anaké manehin bubu tusing dadi lénan tekén jaja kukus akuskusan mulu tusing dadi embuhan, tekén unti nyuhan abungkul, suba kéto kenaang lantas di pagehané!”<br />
<br />
Buin maninné, pasemengan dégdég I Belog lantas meli ketan acééng, nyuh abungkul muah gula duang tebih. Suba genep makejang lakar jajanné, lantas lebengina, tur di subanné lebeng lantas banehina bubunné. Di subanné suud manehin, lantas koné bubuné kenaanga di pagehané.<br />
<br />
Kacrita Nang Bangsing makena bubu, nanging di tukadé. Ané jani, suba pada suud makena bubu lantas Nang Bangsing ajaka I Belog mapitungan, kéné munyinné Nang Bangsing, “Belog, wiréh i raga ajak dadua jani suba pada makena bubu, jalan sirep selidan, tusing dadi magadang. Buin mani apang nu semengan pesan ngangkid bubu.” Kéto munyinné Nang Bangsing. Déning kéto, sajaan nu selidan koné suba I Belog pules. Suba sawatara tengah lemeng, ditu lantas Nang Bangsing bangun uli pasaréan nyemak bubunné I Belog tur telahanga daara jajanné. Di subanné telah, lantas bubunné I Belog pejunina, laut buin melahanga ngejang di tongosné i tunian. Suba kéto mulih lantas Nang Bangsing buin masaré.<br />
<br />
Gelisin satua, suba koné makruyuk siapé mara acepok, enten lantas I Belog tur bangun ngléjat laut ia ngalih Nang Bangsing , “Nang Bangsing, Nang Bangsing, suba semengan dong jalan angkid bubuné!”<br />
<br />
“Endén malu.” Kéto pasautné Nang Bangsing uli di pasaréan, lantas antianga koné tekén I Belog di tebénan.<br />
<br />
Buin kejepné makruyuk siapé buin acepok, ditu buin dunduna Nang Bangsing baan I Belog, “Beli Nang Bangsing, mai suba angkid bubuné, suba lemah né.”<br />
<br />
“Endén ké sedeng jaenné pules beliné, antosang buin aklepugan!” Kéto pasautné Nang Bangsing. Kanti ngepah koné I Belog ngantiang Nang Bangsing pules, telah awakné garang legu. Wiréh tusing tahen garang legu buin koné gubega Nang Bangsing tekén I Belog, “Jalan té énggalang angkid bubuné nyanan maluina tekén pisagané!” Kéto abetné I Belog.<br />
<br />
Nang Bangsing bangun mapi-mapi kapupungan, kijap-kijap koné ia lantas masaut, “Ja…a…lan, jalan,” kéto abetné. Ditu lantas ajaka dadua paanjun majalan ngangkidang bubu.<br />
<br />
Critaang mara angkida bubunné I Belog sagét bek misi tai, nanging banehné telah. Béh pedih koné basangné ia sambilanga ngrengkeng, “Né bubu apa ténénan dadi bek misi tai.” Kéto munyinné I Belog sambilanga ngediang tainé.<br />
<br />
Kacrita mulih lantas I Belog ngaba bubu puyung. Buin akejepné teka Nang Bangsing magréndotan ngaba bubu, tur liu misi bé, ada lindung, deleg, lélé, kulen, muah ané lénan. Ditu lantas matakon I Belog tekén Nang Bangsing, “Nang Bangsing, kénkén ya dadi bek bubun icangé misi tai buina banehné telah?” Dadi masaut lantas Nang Bangsing, “Ah, da kéta baana, buin mani da ditu makena bubu, ditu laku di punyan nyuhé, tur salinin banehné. Nangka anggon baneh ané nasak abungkul!” Kéto munyinné Nang Bangsing. Sajaan koné lantas I Belog ngalih nangka nasak anggona baneh bubunné, laut kenaanga ba duur di punyan nyuhé.<br />
<br />
Gelisang satua énggal, Nang Bangsing masi makena koné ia bubu, nanging betén nyuhé ané kenaina bubu baan I Belog, déning ditu ada tlabah ané liu misi bé. Di subanné pada suud makena bubu, lantas mulih ajaka dadua. Nganteg jumah, selidan gati suba I Belog pules jejeh kenehné tengai bangun.<br />
<br />
Kacrita suba tengah lemeng buin lantas aliha bubunné I Belog tekén Nang Bangsing, banehné dogén juanga abana mulih tur buin ia masaré. Gelisin satua, suba koné lemah, bangun lantas I Belog, tur lantas ngangkid bubunné. Mara jemaka puyung buina banehné telah, ditu gedeg pesan koné basangné I Belog, ia ngrengkeng, “Béh, saking ja bubuné ténénan bantug, melahan suba jani tektek polonné.”<br />
<br />
Mara ukana tekteka bubuné baan I Belog, sagét ada Kedis Selem teka uli kaja kangin, jeg macelep ka tengah bubunné. Mara kéto, ngon tur liwat kendelné I Belog, “Béh, jani ja payu maan bé, gantin i déwéké taén naar bé kedis selem.” Kéto munyinné I Belog.<br />
<br />
Ditu lantas I Kedis Selem masaut, “Yéh Cai Belog, da Cai nampah déwéké. Yan Cai tusing nampah déwéké, apa ja idih Cai kapining i déwék, baanga ja.”<br />
<br />
Mara kéto munyinné i kedis masaut lantas I Belog, “Masa ya kedis bisa maang ngidih apan-apan, dija nyen ngelah lud, melahan tampah dogén suba jani.” Kéto abetné I Belog. Buin masaut i kedis, “Kéné Belog, yan Cai tusing ngugu munyin icangé, né bulun icangé abut akatih lantas keberang men, kija ja pajalan bulun icangé ené nyanan tututin dogénan!” Kéto munyinné i kedis.<br />
<br />
“Saja ya i kedis ngelah apan-apan, tegarang ja lakar tuutang buka pamunyinné.” Kéto kenehné I Belog, tur abuta lantas bulun kampidné akatih, lantas lébina kedisé. Makeber koné lantas I Kedis Selem ngaja kanginang.<br />
<br />
Di subanné kéto, lantas keberanga bulun kedisé ané abuta tekén I Belog, sajaan ngapirpir pajalanné ngaja kanginang. Ento lantas tutuga baan I Belog. Mara adéng pajalanné I Belog, bulun kedisé adéng koné masi pakeberné. Mara I Belog ngangsarang, bulun kedisé bareng gangsar. Kéto dogén koné buat pajalanné I Belog muah bulun kedisé.<br />
<br />
Kacrita suba joh pajalanné I Belog nututin pakeberné i bulun Kedis Selem, sagét koné ia nepukin puri melah pesan. Neked di jaban kori agungé kancit ilang koné bulun kedisé totonan. Ditu lantas ibuk kenehné I Belog tur ngrengkeng padidi buka kéné, “Ah, saking ja mula kedis jail ténénan, déwéké belog-beloga, jani mara neked dini ilang polonné, déwéka tuara ja mabekel nyang akéténg, kalud jani basangé suba seduk.” Kéto abetné I Belog. Kabenengan dugasé totonan ada koné parekan Anaké Agung ané nuénang puriné ento, ningeh munyin I Belogé. Ditu lantas takonina I Belog tekén I Parekan, “Ih, jero, sampunang jeroné ngraos kénten, nyen uningina tekén Anaké Agung driki, janten jeroné ngemasin sisip. Jeroné jadma saking dija?”<br />
<br />
Masaut lantas I Belog, ngandang-nganjuh koné pasautné, “Ah, apin ja sisip depang ya, anak saja kedis beler melog-melog déwéké.” Mara kéto pasautné I Belog, lantas ngénggalang I Parekan ngapuriang matur tekén Ida Anaké Agung kauningang saindik-indikné I Belog. Déning kéto, Ida Anaké Agung lantas ngandikain I Belog parek ka puri. Sasubanné I Belog tangkil, ditu Ida Anaké Agung ngandika, “Ih Belog, Cai nyak nunas nasi dini?”<br />
<br />
Matur I Belog, “Inggih, tiang nyak basang tiangé seduk gati, uling ibi tiang tusing kena nasi.” Mara kéto aturné I Belog, lantas kandikaang parekanné nyagiang I Belog.<br />
<br />
Kacrita jani I Belog suba ngarepin sagi, mara tingalina nasiné tuah abedik pesan, rasa asopan kuangan. Ditu ia ngrengkeng, “Béh, tuah amoné baanga ngidih nasi, acepok dogén sop telah, saking ja Anak Agung demit makilit ténénan.” Kéto kenehné I Belog, nanging ké tunasa masi nasiné ento. Sabilang sopa nasiné ento, nu dogén buin asopan, kéto masi bénné sing ja bisa telah. Di subanné basangné I Belog masa wareg, mara nasiné ento telah.<br />
<br />
Suud nunas, I Belog lantas koné ia malali-lali di jabaan. Sedekan ia klicak-klicak, ditu ia kaukina baan I Panunggun Lawang, “Ih Belog, mai ja malu!” Mara kéto lantas srapat I Belog nyagjag tur ia matakon nyekedang, “Ngéngkén jero gebagan?”<br />
<br />
“Kéné Belog, yén padé Cai icéna barang-barang tekén Anaké Agung da nyaka. Ento ada jaran berag, to men tunas!”<br />
<br />
“Nah, yan kéto tiang ngidepang.” Kéto pasautné I Belog bebelogan tuara ada palawanan nyang abedik. Suba kéto lantas takonina I Belog tekén Anaké Agung, “Ih Belog, jani apa lakar tunas Cai tekén nira? Cai demen tekén kamben, pipis, mas, muah ané lén-lénan?”<br />
<br />
Masaut I Belog, “Inggih Ratu Anak Agung, titiang nénten nunas ané kénten-kénten. Yén I Ratu lédang, kudané sané berag punika pamitang titiang, lianan ring punika titiang nénten demen.” Mara kéto aturné I Belog, lantas ngandika Anaké Agung, “Yéh Cai Belog, dadi jaran demenin Cai? Cai awak tuara, sing ngelah apa-apa. Men, né jaran nirané anak nagih pedeman ané melah. Kénkén ja pedeman Cainé, apang kéto masi pedeman jarané, tur amah-amahanné kéto masi, yan Cai naar nasi misi bé, jarané ngamah nasi misi bé masi. Cendekné apa ja dedaaran Cainé, jarané ané kéto baang!” Kéto pangandikan Anaké Agung.<br />
<br />
“Inggih Ratu Anak Agung, yadian asapunika, sakéwanten Cokor I Déwa suéca ring titiang, sasidan-sidan antuk titiang ngubuhin.” Ngandika buin Ida Anaké Agung, “Nah yén kéto Belog, juang jaran nirané ento, nira sing ja lakar mucingin.”<br />
<br />
Déning kéto lantas kandikain I Parekan, “Ih parekan, kema jemakang I Belog jarané ané berag! Déning ané kéto koné demenina.” Majalan lantas I Parekan nyemak jaran turin lantas kabaang I Belog. Suba kéto lantas mapamit I Belog tekén Ida Anaké Agung. Jarané ento lantas kategakin. Wiréh jaran berag, dadi tusing nyidaang koné baana malaib. Mara kedenga talin padangalané, makipekan kori jarané tan mari ia majalan bejag-bejug dasdasan I Belog labuhanga.<br />
<br />
Déning kéto pajalanné I Belog, dadi liu koné anaké ngiwasin undukné negakin jaran, saha pada ngomong kéné, “Béh, I Belog, adi juari gatiné negakin jaran kakéné beragné, yan i déwék ngelah adaan tanem dogén suba. Ngudiang ngubuhin jaran ngaénang déwéké kimud dogén.”<br />
<br />
Ningeh raos brayané pada pakrimik ngraosang unduk pajalanné I Belog negakin jaran srayang-sruyung buka kéto, dadi pesu koné pedih kenehné ia tur masaut, “Béh, demenan ngomong jeroné, nyen katumbragin jaran mara nawang asanné.” Kéto pasautné I Belog sada bangras sambilanga nigtig jaranné. Salantang jalan ané liwatina baan I Belog, makejang anaké ané nepukin buat undukné ia buka kakéto kedék tur nyailin. Kéto masi koné ia I Belog pedih pesan kenehné mara kedékina tur jailina.<br />
<br />
Tan crita I Belog di jalan, énggal koné ia neked jumahné. Sasubanné neked jumah, sagét jaranné mejuang pipis mabrarakan liu gati. Énggal laut I Belog ngampilang pipisé apang tusing ada anak nepukin jarané bisa mejuang pipis. Suba maan mategtegan, ditu lantas I Belog ngaukin méménné tur kabaang ngidih pipis. Méménné tangkejut laut matakon, “Belog dija Cai maan pipis liu buka kakéné?”<br />
<br />
Masaut I Belog, “Mémé siep dogén, kema bayah utang méméné dija ja ngelah anggehan, buina kema Mémé ka peken beliang icang bé céléng, lakar basa, baas liunang, sambilang masi ngaukin brayané ajak mulih apang ada nulungin malebengan!” Déning kéto pangidihan I Belog, méménné tusing liu raos jag laut majalan mayah anggehan tur nglaut mameken meli magenepan lakar anggona mébat-ébatan. Suba pada jangkep beblanjané, Mén Belog lantas mulih sambilanga masi ngaukin brayané apanga nulungin déwékné mébat.<br />
<br />
Kacrita jani pisaga miwah panyamanné I Belog suba makejang pada teka, ada ngaba blakas, pangrupak, talenan, miwah gegawan mébat ané lénan. I Belog ngatikang brayané nglawar. Gelisan tuturan satua, suba koné suud malebengan, I Belog laut iju nyagiang jarané sagi agenepan. Suba pragat maang jarané ngamah, lantas tamiuné kedenga madaar baan I Belog. Suud madaar, dimulihé makejang koné tamiunné baanga kaputan nasi misi bé, tum, lawar, miwah jukut arés baan méménné I Belog. Seed tamiunné ngaba aba-abaan uli jumah I Belog.<br />
<br />
Gelisan satua, dimulihé, tamiuné tepukina tekén Nang Bangsing, lantas ia matakon, “Ih Bapa, Beli, BMbok, lan luh-luh ajak makejang teka uli dija né, mirib teka uli kundangan aa?” Masaut lantas ané takonina kéné.<br />
<br />
“Aa, bapa uli kundangan sig umahné I Belog.” Kéto abetné makejang masaut buka briukan panggulé, patuh pasautné. Déning kéto, makesiab Nang Bangsing ningeh pangakuan anaké ané tepukina di jalan totonan, wiréh tusing perah lakar I Belog nyidaang ngingu anak liu buka ané tepukina. Buina, kadi rasa ané daara padidi dogénan suba I Belog kuangan, kéto tarka Nang Bangsing padidi. Ditu lantas dot kenehné Nang Bangsing lakar matakon tekén I Belog buat laksanané ngundang-undang maébuh-ébuhan buka kéto. Éngap-éngap koné pajalanné Nang Bangsing ngojog umahné I Belog. Mara macelep di kubunné I Belog, sagét tepukina Nang Bangsing teka kapining I Belog, laut ia matakon, “Beli Nang Bangsing, anak uli dija dadi makedengasan tepukin tiang tindakan beliné mulih ka pondok icangé?”<br />
<br />
Masaut Nang Bangsing, “Beli mula uli jumah, lakar nyadia matakon tekéning Cai.”<br />
Nimbal I Belog, “Men, apa buat sarat takonang Beli kapining icang?”<br />
<br />
“O, unduk ento, kéné Belog, beli dot nawang wiréh beli ningeh Cai ibi nekaang braya liu ajak Cai mébat-ébatan, to dija Cai maan pipis anggon ngingu brayané liu gatiné?” Kéto abetné Nang Bangsing nyliksik dot nawang undukné I Belog.<br />
<br />
I Belog, anak mula belog tur polos, tusing bisa nyidra patakon anak, jeg mamolos masaut, “O, unduk to saja Beli icang ngundang-undang,” tur katuturang urah-arih déwékné uli makena bubu ngajak Nang Bangsing nganti bisa ngelah jaran. Mara kéto munyinné I Belog, déning Nang Bangsing mula anak iri ati, ditu lantas nagih siliha jaranné I Belog. I Belog jag lega masi nyilihang jaranné tekén Nang Bangsing, wiréh ia tusing bisa demit, saha kategesin koné Nang Bangsing baan I Belog apanga miara jaranné melah-melah.<br />
<br />
“Kéné Beli Nang Bangsing, yan Beli nyilih jaran icangé, kénkén ja dedaaran Beliné ajak makejang jumah, jarané musti ané kéto baang, tur pamedemanné masih kéto, kénkén ja pasaréan Beliné apang kéto masi pedeman jarané!” Kéto pabesenné I Belog tekén Nang Bangsing.<br />
<br />
Masaut Nang Bangsing sada nengkik, “Yadiapin kéto Beli tusing kaberatan.” Mara kéto buin koné I Belog nyekenang, “Nanging Beli, yan pét mati jaran icangé, da tanema jumah Beli, mai aba kumah icangé!”<br />
<br />
“Nah.” Kéto abetné Nang Bangsing, tur nglaut lantas jaran I Belogé jemaka abana mulih baan Nang Bangsing.<br />
<br />
Sasubanné neked jumah, lantas Nang Bangsing ngorahin kurenanné, tundéna ngolah ané jaen-jaen tur apanga ngundang brayané makejang ajaka mapésta jumahné. Mara kéto munyin Nang Bangsingé, srapat lantas somahné ngundang krama banjarané, déning Nang Bangsing tusing kuangan brana sinah élah baana namiu anaké a banjar. Para tamiuné suba makejang pada teka, kéto masi lakar olah-olahané suba masi pada jangkep. Pakrubuk nyamanné ngolah tur kacrita énggal suba pada lebeng. Makedus koné bon olah-olahané jaen pesan, suba pada pragat masagi, ditu lantas krama banjarné Nang Bangsing ajaka madaaran. Suba pada suud madaar, makejang braya, krama banjaré mulih.<br />
<br />
Gelising crita, suba pada mulih brayané, ditu lantas Nang Bangsing buin nundén kurenanné apanga meli kasur, galeng, muah tikeh ané melah-melah. Nang Bangsing bincuh ngayahin jarané, empek-empeka maang nasi, bé, lawar, gegoréngan, muah ané lén-lénan. Acepané apanga jarané liu mesuang pipis.<br />
<br />
Kacrita suba sanja, lantas celepanga jarané kumah metén, tur dampingina pedeman makasur lan matikeh anyar. Suba sawetara tengah lemeng, meju koné lantas jarané, mejuang tai mising wiréh bes lebihan ngamah lawar.<br />
<br />
Di balé gedéné, kacrita Nang Bangsing ajaka kurenanné pakisi, “Nanangné, turah icang jarané lakar mejuang pipis akroso, i tunian dingeh icang jarané suba meju pakrécék ulungan tainné, sinah suba ento mas, pérak, slaka mabrarakan, dong énggalang jemak kumah metén!” Kéto munyinné ané luh nundung somahné.<br />
<br />
Masaut Nang Bangsing sada agul, “Wéé méméné eda téh uyut, né nu peteng guminné mani semengan duduk alihang kisa batu apang melah baan ngaba.” Kéto pasautné Nang Bangsing laut madingin tundun somahné. “Nah kéto ja kéto, nyaan maluina baan pisagané nuduk kanggoang talin pagehan mani goréng!” Mén Bangsing masaut sambilanga maid saput buin sirep ngantosang lemah.<br />
<br />
Gelisin satua énggal, suba jani semengan, béh saling pamaluin ané luh ajaka ané muani ngampakang jelanan dot lakar mulihan kumah metén kanti saling kedeng, “Icang baang maluan cang baang maluan.” Kéto abetné ajaka dadua. Pamragat sibarengan lantas ia mulihan, dredesanga koné jelanané ngampakang. Mara ia madelokan kumah metén, ditu tepukina tain jarané mabrarakan ngebekin rongan tur boné malekag. Mén Bangsing kanti ngutah-utah ngadek bon tain jarané buka kéto. Ditu lantas Nang Bangsing brangti pesan kenehné tekén I Belog tur ngrengkeng kéné, “Béh, tendas bedag I Belog, belog-beloga déwéké, kalud pipisé telah anggon namiu, ludin jumahan metén bek misi tai. Ah da kéto baana, cendek baan jani makeneh, bakal matiang dogén suba jarané ténénan.” Kéto munyinné Nang Bangsing sambilanga nyemak madik, lantas sepegina makapatpat batis jarané laut koné baongné goroka.<br />
<br />
Ané jani kacrita koné I Belog wiréh makela suba jaranné siliha baan Nang Bangsing masi kondén ulihanga, ditu pesu kenehné lakar ngalih jaranné kumah Nang Bangsing. Lantas ia majalan ngapang-ngapang kenehné suba di jarané dogénan. Di subanné neked ditu lantas takonina Nang Bangsing, “Beli, beli Nang Bangsing, jaran icangé dija?”<br />
<br />
Masaut Nang Bangsing masebeng sada sredah, “Béh, jarané makelo suba matiang beli, wiréh ia meju di jumahan metén tur tainné mising, bek pamelangan metén beliné misi tai, ento makrana lantas matiang beli.<br />
<br />
Masaut lantas I Belog, “Béh, amonto suba seken pabesen icangé tekén Beli, dadi Beli tuara ngingetang. Men, jani dija bangkén jarané?” “Béh, yan buat ento ditu tanem beli ba danginé.” Kéto pasautné Nang Bangsing nlegdeg.<br />
<br />
I Belog tusing mapalawanan, tusing liu raos, ia anak mula belog polos. Mara kéto munyinné Nang Bangsing, nyrutcut lantas ia nganginang ngojog tongos ané patujuina baan Nang Bangsing, alih-alihina laad gegumuk nanem jarané. Suba tepukina, ditu bété bangkén jarané laut abana mulih pratékana baan ia tur lantas tanema di sanggah kamulané. Suba makelo-kelo, di tongos I Belogé nanem jarané mentik tiing petung duang katih tur tegeh ngalik. Nuju ada ujan bales, bah lantas tiingé totonan, ané akatih bah ngerobin peken Sangsité, ané buin katihné bah ngerobin peken Badungé.<br />
<br />
Critaang koné punyan tiingé ané ebah ka peken Badungé, liu anaké mameken ngejangin kamben, baju, senteng, kancrik, ada masi ané ngengsutang saput, sarung, jalér, muah ané lén-lénan kanti bek misi magenepan. Kéto masi ané ebah ka peken Sangsité ada anak ngantungin urutan, déngdéng, lindung, muah ané lénan sarwa dedaarané ané jaen-jaen. Di subanné bek pada tiingé misi maéndahan, ditu buin koné lantas majujuk. Béh, bek umahné I Belog misi sarwa panganggo muah dedaaran ané sarwa luih-luih.<br />
<br />
Mara kéto, prajani koné I Belog dadi anak sugih, liu ngelah arta brana, buina yan nuju ia pesu ka jalané, panganggoné setata makrénéb ngawinang ngon anaké ané nepukin, kéto masi méménné lén pesan bawané ngajak ipidan tusing nu sétsét pasuranting panganggoné, suba nuutin cara pianakné kedas gading. Paundukan I Belog buka kakéto buin koné dingeha baan Nang Bangsing. Patuh cara ané maluan, buin koné masi siliha tiingné I Belog baan Nang Bangsing. Kéto masi I Belog tusing nemitang, buin koné masi baanga nyilih.<br />
<br />
Kacrita jani Nang Bangsing ngidih tulungan tekén krama banjarné lakar ngabut tiing uli jumahné I Belog abana kumahné. Tiingé lantas tanema di sanggahné. Di subanné majujuk, lantas koné tiingé buin bah ka peken Sangsité muah ka peken Badungé. Mara nepukin ada tiing buin bah ngungkul di peken Badungé, ditu para dagangé pakrimik, sawiréh i pidin dugasé kagantungin baju, kamben, muah ané lén-lénan bisa ilang, jani lantas pesu jail para dagangé. Tiingé laut kagantungin sarwa ané pengit, makadi bangkén céléng, sera, leluu, mis ané bengu, muah ané lénan. Ané bah ka peken Sangsité masi kéto ada ané ngantungin bangkén cicing, bangkén bikul, sétsétan kamben uwék, sandal pegat, muah sarwa leledané.<br />
<br />
Gelisan satua, crita jani tiingé makadadua totonan buin majujuk. Mimih déwa ratu, paclebugbug ulung bangké lan sarwa ané bengu jumah Nang Bangsing, turin boné tusing sida baana ngadek tekén Nang Bangsing baan benguné. Nang Bangsing pencad tindakané ngalih tulungan ajaka ngisidang sakancan bangké muah beberekané totonan. Wiréh tawanga ia liu ngelah brana, nyamané tusing nyak nulungin, sakéwala yan mupahang mara lakar jagjagina baan pisagané. Kanti telah kasugihané anggona mupahang mresihin umahné mara koné nyidaang kedas. Déning kéto, lantas Nang Bangsing dadi lacur, I Belog nyalinin dadi sugih.<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-66065244556021786582013-08-29T20:12:00.002-07:002013-08-30T04:32:49.592-07:00Satua Bali : I Belog Pengangon Bebek<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://www.ubudshine.com/painting/Pengangon-bebek.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://www.ubudshine.com/painting/Pengangon-bebek.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi i belog<br />
pengangon bebek</td></tr>
</tbody></table>
Ada katuturan satua pangangon bebek madan Pan Meri. Sangkal ia madan Pan Meri, kerana dugase i malu ia liu gati ngelah memeri utawi panak bebek.<br />
Sakewala lacur tusing dadi kelidin, panyatakan merine mati kena gering. Enu kone masisa buin aukud sada merine ento ane paling bengil tur berag.<br />
Ento jani kapiara baan Pan Meri. Semengan nyanjaang epot Pan Meri ngenang amah-amahan merine bengil ento. Di kengkene ka telabahe abana masileman apang nyak kedasan goban merine buin abedik.<br />
Merine bengil ento masih jemet pesan teken Pan Meri. Yening Pan Meri nuju ngarit jeg nutug di durine sambila munyi kwek….kwek…. kwek….! Bagia atine Pan Meri ngelah ubuhan jemet buka keto. Diastun tuah aukud turin bengil sakewala mawiguna pesan marep Pan Meri.<br />
Kacerita galahe suba sanja. Pan Meri lakar ngemaang amah merine Pan Meri lantas ngaukin ri…ri….ri…ri…! Nanging merine tuara ada. Sengap paling Pan Meri mengalihin kema mai masih tuara tepukina. Pan Meri lantas nuluh telabah ngalihin sambila mangaukin, naler masih tuara ada. Kanti suba sandikala Pan Meri ngalihin tusing masih tepukina merine.<br />
“Uduh….Dewa ratu. Dija ya merin titiange. Dadi bisa tusing ada, kija lakuna malali. Len suba sandikaon buin kejep dogen suba peteng sinah lakar tusing tepuk apa!” Uyang paling kone Pan Meri sada sedih merine tuara tepuka.<br />
Saget nangked kone Pan Meri di tanggun telabahe beten punyan asem, ada batu gede. Ditu kocap tongose tenget tur pingit. Sedek bengong Pan Meri, jeg teka anak gede selem, siteng tur tangkahne mabulu. Paliatne nelik tur gigine rangap macaling.<br />
Pan Meri kesiab takut nagih malaib sakewala batisne lemet awakne ngetor. Anake gede selem ento maakin Pan Meri.<br />
“Suba sandikaon adi enu masih kema mai. Apa kalih dini, Pan Meri?” keto omongne I gede selem.<br />
<br />
“Icang ngalih merin icange. Suba sanja konden mulih. Pedalem, icang ngelah meri tuah aukud!”<br />
“Ooh…keto. Mula saja tuni sanjane ada meri mai ngelangi.<br />
Nah jani jemakanga ja, antiang dini!”<br />
<br />
I gede selem maselieb ka durin batune. Pan Meri mara ningeh keto prajani ilang takutne. Kendel atine buin bakata merine. Suba keto teka I gede selem ngaba meri, bulune alus awakne kedas tur jangih pesan munyine.<br />
“ene merine, Pan Meri?”<br />
“Tidong, meri icange anak bengil!”<br />
<br />
Buin I gede selem mesuang meri. Jani merine mokoh tur kedas nyalang. Yen adep sinah bakal maal payu.<br />
“Ane ene merine?”<br />
“Tidong, meri icange berag tur bengil!”<br />
Kacarita suba liu pesan I gede selem mesuang memeri. Sakewala Pan Meri setata ngorahang tidong, kerana mula saja merine makejang ento tidong merine Pan Meri.<br />
Suba keto I gede selem buin ngomong.<br />
<br />
“Beh…adi makejang tidong. Lamun keto aba suba makejang merine ento!”<br />
“Aduh…, icang tusing bani, ento tusing icang ngelah. Meri icange tuah aukud, berag tur bengil!” masaut Pan Meri.<br />
<br />
“Ne mara jadma patut. Tumben jani kai nepuk jadma buka Pan Meri. Eda takut…, merine bengil ento mula kai ane ngaba. Nah..,<br />
<br />
duaning Pan Meri maparisolah sane patut tur tusing loba, kai jani ngemaang meri buin aukud. Melahang ngubuh apang bisa nekaang hasil. Ne jani aba merine mulih!”<br />
<br />
Tan sipi kendelne Pan Meri nepukin merine mulih. Mare keto saget I gede selem ilang tur di samping batune gede ada meri buin aukud. Pan Meri ngaturang suksma tur nglantas mulih ngaba meri dadua.<br />
<br />
Kacerita meri Pan Meri suba mataluh makelo-kelo mapianak. Liu pesan jani Pan Meri ngelah meri. Ia jani dadi sugih ulian madagang memeri. Keto yening dadi jadma maparisolah utawi malaksana patut, tusing loba cara Pan Meri, sinah kapaica wara nugrah sane nekaang bagia.<br />
<br />
<br />
sumber : www.cakrawayu.org</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-76800603542909310912013-08-29T19:56:00.002-07:002013-08-29T19:56:39.507-07:00Satua Bali : Naga Basukih<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:_x1qkMsNFBRLlM:http://img134.imageshack.us/img134/4194/nagaananthaboganagabasuhq9.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:_x1qkMsNFBRLlM:http://img134.imageshack.us/img134/4194/nagaananthaboganagabasuhq9.jpg" /></a></div>
Jani ada kone tutur-tuturan satua, Ida Betara Guru. Ida Betara Guru totonan malinggih ring Gunung Semeru, kairing olih putranidane mapesengan I Naga Basukih. Pesengan Idane dogen suba ngarwanang, I Naga Basukih terang gati suba putran Ida Betara Guru totonan maukudan Naga, marupa lelipi gede pesan sing keto jenenga?<br />
<br />
pic.suryadistirablogspotNah jani sedek dina anu, kandugi enu ruput pesan I Naga Basukih tangkil ring ajine. Baan tumben buka semengane I Naga Basukih Tangkil, dadi matakon Ida Betara Guru ring putrane, “Uduh nanak Bagus, dadi tumben buka semengan I Nanak nangkilin Aji, men apa jenenga ada kabuatan I Nanak ring Aji, nah lautan I Nanak mabaos!” Keto kone pataken Ida Betara guru ring putrane I Naga Basukih.<br />
<br />
Ditu lantas I Naga Basukih matur ring Ajine, “Nawegang Aji Agung titiang kadi isenge ring sameton titiange sane wenten ring jagat Bali, makadi Betara Geni Jaya sane malinggih kocap ring Bukit Lempuyang, Betara Mahadewa kocap ring Gunung Agung, Betara Tumuwuh ring Gunung Batukaru, Betara Manik Umang ring Gunung Beratan, Betara Hyang Tugu di Gunung Andakasa, cutet ring sami sameton titiange sane wenten ring tanah Bali. Dening sampun lami pisan Aji, titiang tan pisan naanin mapanggih sareng sameton, nika mawinan titiang nunasang mangda sueca ugi maicain titiang lunga ka tanah Bali jaga ngrereh sameton titiange sami.”<br />
<br />
Beh, mara keto kone aturne I naga Basukih, dadi di gelis Ida Betara Guru ngandika, “Uduh nanak Bagus, nah yan dadi baan Aji sampunang ja I Nanak lunga ka Bali buate lakar ngalih pasemetonan I Dewane. Nah apa lantas ngawinang dadi buka Aji mialang pamargan I Nanak, mapan gumi Baline totonan joh pesan uli dini. Buina yan lakar I Nanak ngalih gumi Baline, pajalane ngliwat pasih. Len teken totonan buat tongos sameton-sameton I Nanake malinggih madoh-dohan, selat alas suket madurgama. Kaparna baan Aji, minab lakar sengka baan I Nanak indike jaga mamanggih sameton. Buina yan pade I Nanak lunga, men nyen kone ajak Aji ngawaspadain utawi nureksain dini di Gunung Semeru.” Dadi keto kone pangandikan Ida Betara Guru buka anake mialang pajalane I Naga Basukih unduke lakar luas ka tanah Bali.<br />
<br />
Baan isenge teken sameton, mimbuh baan dote nawang gumi Bali sing ya keto jenenga, dadi buin ngawawanin I Naga Basukih matur ring Betara Guru, “Nunas lugra Aji Agung, yening kenten antuk Aji mabaos, minab Aji ngandapang saha nandruhin kawisesan titiange. I wau Aji mamaosang jagat Baline selat pasih raris mialang pajalan titiange ka Bali, beh elah antuk titiang ngentap pasihe wantah aclekidek. Raris malih Aji maosang genah sameton titiange di Bali medoh-dohan, maselat alas suket madurgama, amunapi se ageng gumi Baline punika Aji? Kantun elah antuk titiang Aji. Yening Aji maicayang, punika Aji.” Dadi jeg keto kone aturne I Naga Basukih, jeg nyampahang gumi Baline di ajeng Ida Betara Guru.<br />
<br />
Nah mapan keto kone aturne I Naga Basukih, men Ida Betara Guru jog kadi blengbengan kayunidane miragi atur putrane. Dados jog nyampahang gumi Baline, buin sadah elah kone baana nguluh mapan tuah amul taluhe geden gumi Baline. Sakewala pamuput ngandika Ida Betara Guru teken I Naga Basukih, “Nanak Bagus Naga Basukih, Aji sing ja buin lakar mialang pajalan I Nanak ka jagat Bali, nah majalan I Nanak apang melah!” Mara keto kone pangandikan Ajine, beh ngrigik kone I Naga Basukih, jog menggal-enggalan nunas mapamit ring Ida Betara Guru.<br />
<br />
Nah jani madabdan kone I Naga Basukih buate luas ka Bali. Yan buat pajalane uli Gunung Semeru lakar ngojog Blangbangan. Di benengan majalane I Naga Basukih, asing tomploka jog pragat dekdek remuk. Telah punyan-punyanane balbal sabilang ane kentasin baan I Naga Basukih. Sing baan geden lipine ngranaang sing keto jenega? Biuna telah patlangkeb kutun alase mara ningalin I Naga Basukih.<br />
<br />
Gelising satua tan ucap di jalan, jani suba kone neked di Blangbangan pajalane I Naga Basukih. Mapan edote apang enggal ja ningalin gumi Baline, dong keto ya jenenga, jani menek kone I Naga Basukih ka duur muncuk gununge, uli muncuk gununge totonan lantas I Naga Basukih ninjo gumi Baline. Bes gegaen ningalin uli joh lantasan, terang suba cenik tingalina gumi baline teken I Naga Basukih. Payu ngrengkeng I Naga Basukih, kene kone krengkenganne I Naga Basukih, “Beh bes sanget baana I Aji melog-melog deweke, suba seken gumi Baline amul taluhe dadi mahanga lakar keweh kone deweke ngalih sameton di gumi Bali. Dadi buka anake sing nyager I Aji teken kesaktian deweke.”<br />
<br />
Nah keto ja kone pakrengkenganne I Naga Basukih. Dadi tusing pesan kone ia rungu wiadin anen pakrengkengane di ati tatonan kapireng olih Ida Betara Guru. Ida anak mula maraga mawisesa, maraga sakti, sakedap dini sakedap ditu, cara angin tuara ngenah. Dadi dugas I Naga Basukih ngrengkene masambilan ninjo gumi Baline uli muncuk gununge Ida Batara suba ditu, sakewala sing tingalina teken I Naga Basukih. Ida mula uning ngenah ilang.<br />
<br />
Men jani mapan aketo lantasan pakrengkenganne I Naga Basukih, ditu lantas Ida Betara Guru jog nyeleg di sampingne I Naga Basukih tumuli ngandika, “Uduh nanak Naga Basukih nganti suba pindo pireng Aji I Nanak nyampahang gumi Baline, I Nanak ngorahang gumi Baline totonan tuah amul taluhe. Nah jani Aji kene teken I Nanak, yan saja gumi Baline tuah amul taluhe buka pamunyin I Nanake, nah ento ada muncuk gunung ane ngenah uli dini. Yan buat gununge ento madan Gunung Sinunggal. Jani yan saja I Nanak sakti tur pradnyan, Aji matakon teken I Dewa, “Nyidaang ke I Nanak nguluh gununge totonan? Yang suba saja mrasidaang I Dewa nguluh, nah kala ditu Aji ngugu teken kawisesan I Dewane.” Keto kone pangandikan Ida Betara Guru teken I Naga Basukih.<br />
<br />
Beh payu makejengan I Naga Basukih, krana tusing naen-naen gati dadi jog nyeleg Ajine di sampingne. Dadi mapan aketo bebaos Ida Betara Guru, dadi matur I Naga Basukih, “Inggih Aji Agung, yang wantah Aji nitah mangda nguluh Sinunggale, maliha yan bantas amonika pakantenan jagat Baline, yening Aji maicayang jagat Baline jaga uluh titiang.” Keto kone aturne I Naga Basukih kaliwat bergah.<br />
<br />
Malih Ida Betara Guru ngandika, “Cening Naga Basukih, nah ene titah Ajine ane abedik malu laksanaang!”<br />
<br />
Jani madabdaban lantas I Naga Basukih lakar nguluh Gunung Sinunggale ane ada di tanah Bali uli di Gunung Blangbangane. Ditu I Naga Basukih ngentegang saha nuptupang bayu. Beh ngencorong paningalan I Naga Basukih neeng Gunung Sinunggale, yan rasa-rasaang tulen ja buka kedis sikepe di benengan nyander pitike kagangsaranne I Naga Basukih ngepet-ngepetang muncuk gununge.<br />
<br />
Nah jani disubane neked di Bali, buina suba kacaplok Gunung Sinunggale, beh kaling ke lakar nguluh, ajin bantas mara muncukne dogen suba sing nyidaang I Naga Basukih ngepet-ngepetang muncuk gununge. Mapan kagedean lelipi sadah sambilanga maplengsagan mesuang bayu, dadi embid Gunung Sinunggale ane paek bena kelodne. Yan rasaang, beh cara munyin kerug sasih kaulu munyin doosanne I Naga Basukih amah kenyelne, masih tonden nyidaang nguluh Gunung Sinunggale.<br />
<br />
Kacrita ne jani pelanan suba telah gading bayunne I Naga Basukih masih tonden nyidaang nguluh gununge. Undukne I Naga Basukih buka keto kaaksi olih Ida Betara Guru, mawanan di gelis Ida ngandika, “Nanak Naga Basukih, men kenken nyidaang apa tuara I Nanak nguluh Gunung Sinunggale?”<br />
<br />
Mara keto kone patakon Ida Betara Gurune, emeh kaliwat kabilbilne madukan jengah kenehne I Naga Basukih. Sakewala buin telung keto ja lakar ngaba jengah, lakar pragat tuara nyidaang I Naga Basukih lakar nguluh Gunung Sinunggale. Kaling ke nguluh makejang, ajin nguluh muncukne dogen suba nandes. Dadi sambilanga masemu kabilbil matur I Naga Basukih ring Ida Betara Guru.<br />
<br />
“Nawegang Aji Agung, kenak Aji ngampurayang indik titiange bregah saha ngandapang jagat Baline. Mangkin kenak Aji ngenenin upadarwa padewekan titiange baan titiang bregah!” Keto kone aturne I Naga Basukih, jegan pragat tinut teken sapatitah Ida Betara Guru.<br />
<br />
Nah sasukat I Naga Basukih nongosin Gunung Sinunggale, kapah ada linuh, kapah ada blabar, buina tusing pesan taen ada angin slaung sajeroning Bali.<br />
<br />
Nah, ada buka jani gunuge tegeh-tegeh di Bali, ento kone mawiwit uli Gunung Mahameru ane katurunang di Bali olih Ida Betara Guru.<br />
<br />
<br />
sumber : aryaoka.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com1Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-61022426590499537872013-08-29T19:41:00.003-07:002013-08-29T19:41:52.511-07:00Satua Bali : I Belog<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Ada katuturan satua anak belog. Baan belogne ia adanina I Belog. Sedek dina ia tondena meli bebek ka peken teken memene. Ditu lantas ia nyemakin memene pis. Lantas memene buin ngomong, kema jani cai engal-enggal ka peken, terus meli be dadua di tongos dagang bebeke.<br />
<br />
Disubane I Belog neked di peken, kema-mai ia ninggalin dagang bebek sakewala ia ngenjuhang pipis dasa tali rupiah. Jero niki jinah, tiang meli bebek dadua. Bebeke aukud aji Rp. 4000. Lantas dagang bebeke ngemaang I Belog susuk bui Rp. 2000. Disubane maan meli bebek lantas I Belog mulih.<br />
<br />
Kacrita ia ngemulihang, tur ngaliwatin tukad linggah. Ditu lantas bebeke ngeleb. Maka dadua bebeke ngelangi di tukade. I Belog bengong ninggalin bebeke kambang tur ia ngrengkeng kene. Beh, bebek puyung bakat beli. Awake nagih bebek mokoh tur baat, sakewala bebek puyung baanga. I Dewek belog-beloga. Lantas bebeke tusing ejuka tur kalahina mulih.<br />
<br />
Disubana I Belog neked jumahne, ajinanga baan memene tuara ngaba bebek. Memene ngomong, ih belog encen bebeke? Masaut I Belog, “maan ja icang meli bebek, nanging puyung icang adepina teken dagang bebeke. Lantas bebeke leb di tukade, tur ngelangi. Buina laut ulah icang sawireh meli bebek puyung tuara ada gunane.<br />
<br />
Ditu lantas I Belog welanga baan memene. Keto upah anake belog, tuara ngresep teken munyi. Bebeke mula kambang yan ia lebang di tukake dalem.<br />
<br />
<br />
sumber : ngiringmabasabali.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com2Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-52871559920351727342013-08-29T19:40:00.000-07:002013-08-29T19:40:18.161-07:00Satua Bali : I Tuma Teken I Titih<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Kacarita ada tuma, nongos di lepitan tilam anake agung. Ditu ia kapepekan amah, maan ngisep rah anake agung, kanti mokoh. Nanging I Titih nongos di selagan dingding anake agung. Dening ia ngiwasin I Tuma mokoh, lantas ia kema ngalih I Tuma. Satekede ditu, I Titih matedoh ngomong, “Inggih jero gede, angob pisan titiang, ngantenang jerone wibuh. Sinah jerone kapepekan ajeng-ajengan. Nanging titiang setata kakirangan amah, kantos titiang berag sapuniki. Yan wantah jerone ledang, titiang sareng iriki. Mangda titiang dados sisian jerone. Titiang pacang ngiring sapituduh jerone.”<br />
<br />
Masaut I Tuma, “Ih Titih, lamun suba pituwi saja buka omong caine, bapa nyak ngajak cai dini. Kewala ene ingetang pitutur bapane. Eda pesan cai ngulurin lobhan keneh caine. Anake ane lobha, tusing buungan lakar nepukin sengkala. Lenan teken ento, tusing pesan dadi iri hati, kerana doyan liu ngelah musuh. Apang cai bisa malajahang kadharman.” Keto pamunyinne I Tuma teken I Titih.<br />
<br />
Jani suba ia makakasihan. I Titih lega pesan kenehne dadi sisian I Tuma. Sedek dina anu, ida anake agung merem-mereman. Saget I Titih lakar ngutgut. Ngomong I Tuma, ”Ih Tittih,eda malu ngutgut ida anake agung. Kerana ida tonden sirep.” Nanging I Titih bengkung, tusing dadi orahin, lantas ia sahasa ngutgut ida anake agung. Ida anake agung tengkejut lantas matangi.<br />
<br />
Ditu ida ngandikang parekanne ngeliin I Titih. Parekanne lantas ngeliin. Mara kebitanga di batan tilame, tepukina I Titih lua muani, lantas matianga. Buin alih-alihina, tepukina I Tuma di lepitan kasure. Ditu lantas matianga. Pamragat mati I Tuma ajaka I Titih. Keto katuturan anake ane lobha, tusing bisa ngeret indria, tan urungan lakar nepukin sengkala.<br />
<br />
sumber : ngiringmabasabali.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-64953012249551229762013-08-29T19:36:00.004-07:002013-08-29T19:36:50.729-07:00Satua Bali : Sampik Ingtai<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://kebudayaan.denpasarkota.go.id/dpsculture/images/bali1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://kebudayaan.denpasarkota.go.id/dpsculture/images/bali1.jpg" height="320" width="219" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi</td></tr>
</tbody></table>
Kacritayang wenten sengke pangkat Mayor, magenah ring Waciu negari, madue pianak mawasta Ingtai Nyonyah utawi Nyonyah Ingtai sane sampun truni utawi menek bajang. Nyonyah Ingtai memanah jagi masekolah ring Angciu Negari, raris nunas mapamit ring biang ajine. nenten pisan kaicen ring biang ajine, sakewanten Nyonyah Ingati pisereng pisan manahnyane jagi mlajahang raga, nenten prasida biang ajine ngandeg wiadin nglarang pangacep pianaknyane.<br />
<br />
Raris Nyonyah Ingtai memargi saha nyineb raga mabusana utawi mapayas sakadi anak lanang. Rauh ring tengahin margi raris mapanggih utawi macunduk sareng anak lanang sane mawasta I Babah Sampik saking Bociu Negari, ujut tatujone pateh ring Nyonyah Ingtai jagi masekolah ke Angciu Negari. Irika sareng kalih mapinta tangan utawi makenalan saha sami-sami nyihnayang raga tur sampun ngiket pasawitran tur masumpah ala ayu bareng mati.<br />
<br />
Kacritayang sane mangkin sang kalih sampun rauh ring Angciu Negari raris nyujur genah sekolahe, gelisang ceritane mangkin, sang kalih sampun katerima dados sisya irika. I Babah Sampik lan Nyonyah Ingtai mangkin ngerereh dunungan. Sang kalih nyewa kamar wantah asiki. Ni Ingtai meweh pisan manahnyane santukan ipun mapedewekan istri utawi luh sirep sareng anak lanang makadi I Babah Sampik. I Nyonyah Ingtai makarya wiweka makarya uwar-uwar utawi sengketa, pasirepane kaembadin antuk sabuk utawi kabelatin sabuk mangde nenten keni saling kosod.<br />
<br />
Gelisang cerita I Babah Sampik tinut pisan ring daging pasengketane. Daging pasengketane sapa sira ja sane ngalintangin ring sabuk punika pacang kakeninin danda marupa kertas, dawat, teken mangsi pinaka sarana sane kaanggen nyurat duk punika.<br />
<br />
Raris Ni Nyonyah sangaja nimpahin I Babah Sampik, punika mawinan ipun kakeninin danda olih I Babah Sampik, Ni Nyonyah Ingtai lascaria manah ipun naur danda ring I Babah Sampik.<br />
<br />
Nenten kawilangan sampun suenyanne sang kalih masawitra, sirep sareng-sareng ngalila ulangun sareng-sareng, sinambi sami-sami nyinahang ipian, masekolah sareng-sareng sakadi anake masemeton.<br />
<br />
Kasuen-suen Ni Nyonyah Ingtai nyinahang raga, wusan ipun nyineb raga, sane mangkin ipun ngangge pepayasan utawi busana anak istri. Irika raris I Babah Sampik engsek ring manah, pariselsel ring dewek nenten uning ring kasujatian Ni Nyonyah Ingtai.<br />
<br />
Ngawit punika raris I Babah Sampik sayan rumaket pasawitrannyane tur ngawiwitin nresnain Ni Nyonyah Ingtai. Risedek sedeng kaulangunan muponing sarining sekar karasmen, durung waneh I Babah Sampik muponin salulut asih, raris rauh utusan Ni Nyonyah Ingtai sane mawasta I Congliwat mangda Ni Nyonyah mantuk ka Waciu Negari. Duk punika Ni Nyonyah durung nagingin tresna asih nyane I Babah Sampik.<br />
<br />
Irika raris I Babah Sampik kaliwat bendu ring utusanne Ni Nyonyah tur ngawangun iyeg banget pisan kantos ngawetuang siat. Mresidayang raris Ni Nyonyah munahang kasungkawan I Babah Sampik. Ni Nyonyah jaga mapamit rainane punika, sakewanten I Babah Sampik kaaptiang mangda rauh mamadik Ni Nyonyah ka Waciu Negari rainane malih dasa dina, kewanten Ni Nyonyah ping tiga maosang. Indike punika katampenin malih telung dasa dina olih I Babah Sampik.<br />
<br />
Gelisang satua rauh reke I Babah Sampik malih tigang dasa dina ngrereh Ni Nyonyah Ingtai ka Waciu Negari. Nenten raris katerima olih Nyonyah Ingtai tur I Babah Sampik katundung santikan kabaos linyok ring semaya.<br />
<br />
Budal raris I Babah Sampik ka Bociu Kuta tur punika pinaka jalaran nyane ipun sinangkaon utawi sungkan kayun tur ngemasin padem utawi seda.<br />
<br />
Sakewanten prasida taler I Babah Sampik sareng Ni Nyonyah Ingtai matemu saling tresnanin ring niskala. Duk Ni Nyonyah sampun mamargi sajeroning upacara pawiwahan sareng I Bandar Macun, ring tengahing margi tedun ajebos ring kuburan I Babah Sampik raris sembahyang ring ajeng kuburan I Babah Sampik. Raris belah kuburan punika ngranjing Ni Nyonyah malih atep kuburan punika. Wawu kuburan punika keni kabongkar olih kulinnyane I Macun, Ni Nyonyah sareng I Babah Sampik nenten kakeniang, sakewanten wenten praciri kupu-kupu kalih makeber nyujur suargan.<br />
<br />
Atman sang kalih rauh ring suargan malinggih ring meru tumpang selikur kaayahin olih watek widyadarine, rena manahnyane ring suargan.<br />
<br />
<br />
sumber : ngiringmabasabali.wordpress.com<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-61507771139975377982013-08-29T19:32:00.000-07:002013-08-29T19:32:33.375-07:00Satua Bali : Ni Bawang Teken Ni Kesuna<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Ada tuturan satua anak makurenan, ngelah kone pianak luh-luh duang diri. Pianakne ane kelihan madan Ni Bawang, ane cerikan madan Ni Kesuna. Akuren ngoyong kone di desa. Sewai-wai geginane tuah maburuh kauma.<br />
<br />
Pianankne dua ento matungkasan pesan solahne. Tan bina cara gumi teken langit. Solah Ni Bawang ajaka Ni Kesuna matungkasan pesan, tan bina cara yeh masanding teken apine.<br />
<br />
Ni Bawang anak jemet, duweg megae nulungin reramanne. Duweg masih ia ngraos, sing taen ne madan ngraos ane jelek-jelek. Jemet melajang raga, apa-apa ane dadi tugasne dadi anak luh. Marengin meme megarapan di paon, metanding canang, sing taen leb teken ajah-ajahan agamane. Melanan pesan ngajak nyamane Ni Kesuna. Ni Kesuna anak bobab, male megae, duweg pesan ngae pisuna, ento makrana memene stata ngugu pisadun Ni Kesuna ane ngorahang Ni Bawang ngumbang di tukade ngenemin anak truna.<br />
<br />
Sedek dina anu, dugase ento sujatine Ni Bawang mara suug nglesung padi laut kayeh sambilanga ngaba jun anggon ngalih yeh. Krana ngugu munyin Ni Kesuna, ditu Ni Bawang lantas tigtiga, siama aji yeh anget tur tundena magedi.<br />
<br />
Ni Bwang laut megedi sambilange ngeling sigsigan. Di subane ngutang umah, neked kone ye di tukade ketemu ajak kedis crukcuk kuning. Ditu i Kedis Crukcuk Kuninge kapilasa teken unduk Ni Bawange. Ni Bawang gotola, baanga emas-emasan, marupa pupuk, subeng, kalung, bungkung, gelang muah kain sutra.<br />
<br />
Sesukat Ni Bawang ngelah panganggi ane melah-melah buka keto, ia nongos di umah dadongne. Tusing taen ye mulih ke umah reramanne. Kacrita jani Ni Kesuna kone nepukin embokne mapanganggo melah-melah, laut ia nakonang uli dija maan panganggo buka keto.<br />
<br />
Disubane orahina teken Ni Bawang, ditu laut Ni Kesuna metu kenehne ane kaliwat loba. Edot ngelahang penganggo lan priasan ane bungah buka ane gelahang embokne. Krana ento, lantas Ni Kesuna ngorahin memenne nigtig ukudane apang kanti babak belur.<br />
<br />
Sesubane katigtig, lantas ia ngeling sengu-sengu ka tukade katemu teken I Kedis Crukcuk Kuning. Kacrita jani I Crukcuk Kuning ngotol ukudan Ni Kesunane, isinina gumatat-gumitit. Neked jumah ditu lantas gumatat-gumititte ento ane mencanen Ni Kesuna kanti ngemasin mati.<br />
<br />
Keto suba upah anak ane mrekak, setata demen mapisuna timpal, sinah muponin pala karma ane tan rahayu.<br />
<br />
<br />
sumber : ngiringmabasabali.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-86022583934022731142013-08-29T19:29:00.001-07:002013-08-29T19:29:43.863-07:00Satua Bali : Lutung teken Kakua Mamaling Isen<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Kacerita ada I Lutung masawitra ajak I Kakua. Sedek dina anu I Lutung mamaling isen di tegal dukuh Kantrungan ngajak I kakua. Sedeng iteha ngokoh Isen, saget teka dane Dukuh Kantrungan. I Lutung encol makecos ka punya kayune, sambilanga magending pupuh durma.<br />
“ Jero Dukuh puniki jua pirengan<br />
I Kakua ia manyingid<br />
Di batan tengkulak<br />
I Lutung ia bubuan<br />
Menek di kayu ia manyingid<br />
Ih dukuh Kantrungan<br />
Nyen alih jero jani”<br />
<br />
Dukuh Kantrungan ngenggalang ngungkab tengkulak. Bakatanga I Kakua, ia kijap-kijap, laut abane mulih.<br />
Teked jumah dane dukuh ngaukin pianaknyane Luh Ayu Kantrungan, tur tundene ngae basa, sawireh lakar nampah I Kakua, anggon lawar. I Kakua celepanga ka krangkenge, tur encol ngaliang kulit bantal teken kulit biu kuning, manut pangidih I Kakua ring dane Jero Dukuh.<br />
Tan panaen saget teka I Lutung nelokin I Kakua sambilanga kedek ingkel-ingkel, sambilana ngraos, “ Kaden wake iba suba bangka?” I Kakua masut, “ Uduh iba Lutung pelih pisan tetenger ibane, wireh dinane mani wake lakar keantenang ngajak Luh Ayu Kantrungan, tur wake dini maura baan amah-amahan. Ento iwasin Luh Ayu sedek ngaenang wake boreh”.<br />
I Lutung matolihan sambilanga ngetel paosne nepukin buka apa ane orahanga baan I Kakua, sarwi ngraos, “ Duh Kakua tutugang legan ibane tekening wake, wake ja nyilurin iba nongos di krangkenge”. Masaut I Kakua, “Nah dong enggalang je bukaang jelana krangkenge!” Disubane mabukaang krangkenge encol I Lutung macelep ka krangkenge. I Kakua nyelihsih pesu lantas ngancing krangkenge.<br />
<br />
Kacrita Ni Ayu Kantrungan tengkejut, rikale maekin krangkenge lakar nyemak I Kakua, tepukine ada Lutung di tengah krangkenge. Lantas nyeritin reramane, “ Bapa, wenten bojog ring krangkenge”, keto raos Ni Ayu. Jero Dukuh Kantrungan ngenggalang ke krangkenge, “ Bah sedeng melaha, ada Lutung mokoh lung pesan anggon olah-olahan”. Keto pangandikan dane jero Dukuh.<br />
I Lutung nimbal nyawis, “Inggih jero Dukuh, mangdane uning yening ngolah ulam Lutung mangda nenten pahit kadi kantawali, sampunang bacin tiange medal. Mangdane titiang padem, tur olahan titiange rasane becik, puniki muncuk ikuh titiange bebed antuk gilingan kapas miwah duk, usan kenten tunjel ikuh titiange”.<br />
Gelisang satua, encol dane Jero Dukuh Kantrungan medbed ikuh I Lutung, saha kaenjutin. Suba gede apine I Lutung ngencolang makecos ka raab umah jero dukuhe. Makwewengan Jero Dukuh ngotonang umah denene puun.<br />
Keto upah awak belog, ngugu munyi manis, tuara nawang ejite kabandilin. Napi munyi patut pinehin malu, eda iju malaksana satonden melah baan ngaresepang, apang tusing gangsaran tindak kuangan daya.<br />
<br />
<br />
sumber : ngiringmabasabali.wordpress.com/2012/02/10/lutung-teken-kakua-mamaling-isen/</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-518422852445527722013-08-29T19:22:00.000-07:002013-08-29T19:22:30.000-07:00Satua bali : I Lutung Masawitra Ring I Kekua<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Ring tengah alase sane jimbar, wenten macan masawitra sareng lutung. Sedek rahina anu i macan sane masambung ikuh sareng i lutung malaib pati luplup, santukan jejeh manahnyane ngeton i kambing. Palaib ipune sareng kalih pati luplup, nenten ngetang karengkaden alas, pangkung miwah grembeng. Saking pangendan Widi, sambungan ikuh sang kalih keles, mawinan palaib i macan sareng i lutunge mabelasan.<br />
<br />
Critayang i lutung sampun rauh ring alase sane madurgama. Irika i lutung mararian, tur glalang-gliling ring tanahe, santukan nenten sida antuk ipun naanang sakit awakipune. Angkihanipune noos kabatek antuk kenyelipune. Sampun sue masanekan raris ipun bangun, mamanah pacang ngulati toya santukan bedaknyane tan gigisan. Irika raris ipun mamargi ring samping pangkunge, bilih wenten toya panggihinipun. Tan dumade panggihinipun tugu bagu sampun rubuh, genah i kekua masinutan.<br />
I lutung kagiat miragi suara saking batune. Manahangipun suara punika suaran manusa, mawinan ipun nenten di geelis nyaurin.<br />
I kekua malih mabaos, " Ih lutung cai teka uli dija, dadi tumben tepukin deweke?"<br />
I lutung raris nyelehin panangkan suaranne, kandugi panggihinipun i kekua ngesil ring samping batune.<br />
I lutung alon nyaurin, "Mawanan deweke teked dini, sawireh deweke paling, tusing nawang lisikan. Deweke bengong ngatonang jeneng caine tawah pesan. Tusing pesan masaih teken buron ane lenan. Ento krananne deweke kedek ngatonang goban caine masaih pesan teken batu." Miragi baos i lutunge nyadcad deweknyane, i kekua manahipune daat brangti raris mabaos bangras, "Ih lutung kaliwat baan cai mamunyi, tusing nawang paundukan. Padingehang munyin deweke! Deweke mula terehan Bedawang Nala ane setata kukuh nyuun gumine. Leluhur deweke kasub tan patandingan ane malu. Yan cai dot nawang buat kawisesan deweke, mai paekang awak caine, lakar uyeng deweke! Yan sedekan deweke pedih gumi muah alas gununge makejang, nyidaang deweke mralina. Nah edengang jani kawisesan caine. Deweke lakar nandingin kapurusan caine!" Sapunika baos i kekuane bangras.<br />
I lutung daat jejeh miragi gertak i kekuane tumuli mabaos banban, "beh kekua, sinampuraang pesan buat kasigugan deweke. Tusing ja sangkaning deweke degag bani teken cai. Sujatinne deweke tusing nawang teken panumadian caine. Nah ne jani jalan makekasihan! Cai kekua anggon deweke kanti. Sawireh i raga mula terehan wangsa utama." Sapunika baos i lutunge.<br />
I kekua raris mabaos banban sarwi kenyem, "ih lutung, mangdoh lakar kasidan amun keneh caine, lakar makasihan teken icang sawireh bebaksane pada melenan. Icang demen teken dondonan ane berek, cai demen teken wohwohan, sinah suba pepinehe tusing lakar adung.<br />
<br />
Ada katuturan ane malu, anggon icang tetuladan, buka bojog masawitra teken i kambing. Pawawitrane raket, mawastu ngwetuang siat malarapan baan ngrebutin tanduk." I lutung kenyem nyaurin, "Ih kekua, yan kenehang icang tusing ja keto. Sawireh icang melenan teken bojoge ane satuaang cai." Sapunika pajar i lutunge mitegesang pisan.<br />
<br />
Critayang indik pasawitran i lutunge sareng ring kekua becik pisan. Sareng kalih ipun rerad-rerod luas ngrereh tetedaan nenten naenin mabelasan, ngulurin legan kenehnyane. Ri kala semeng i lutung metu manahipune pacang nyugjugin baos i kekuane, santukan ipun ngaku sakti.<br />
Sasampun i lutung matemu ring sawitrannyane, raris ipun mapajar, "Ih cai kekua, buin mani jalan luas melali kategale kelod, sawireh icang ningeh orta, ditu liu ada umbi-umbian muah woh-wohan minakadi poh, pakel, nyambu, juuk muah ane lenan. Buina soroh umbi-umbiane suba kone sedeng ebet.<br />
<br />
Disisin-sisin abiane, glagahe bet buina liu pesan don kayune berek ane ulung ka tepin jurange. Jae, isen, lempuyang samah buka alase. Buina ane ngelahang abiane tusing mondokin." Sapunika baos i lutunge. I kekua lega manahipune miragi sarwi mabaos banban, "Nah yan saja buka raos caine, jalan buin mani semengan luas ka tegale kelod. Nanging ada piteket deweke, yan saget teked di pakubuan, apang ngalih amah-amahan suang-suang, buina eda cai uyut.<br />
<br />
Critayang benjangne pasemengan i lutung miwah i kekua sampun mamargi. Sampun doh ipun mamargi nuut lisikan sane silak-siluk ring bangkiang gununge. Saking bangkiang gununge katon pasisine asri ngulangunin manahipune. Sasampune rauh ring pabianan, sareng kalih macelep ka tengah abiane. Nyandang becika sang madrue abiane nenten wenten ring abian, mawinan kalintang lega manah sang kalih neda tetedaan sane doyaninipun. Nenten nyandang baosang indik legannyane ngulurin kaulangunan. I lutung raris ngrincikang daya pacang nyengkalen i kekua. Irika ipun tedun saking wit tarune tur nuju wit jaene, tumuli ngambil umbinnyane tatis kateda. Sasampune polih ngarasayang, pramangkin ipun maduhan sarwi ngusap yeh mata. Suarannyane ngelur aduh-aduh. Kala punika i kekua raris nangsekin tur mabaos, "Ih lutung eda keto, suud aduh-aduh! Yan dingeha teken ane ngelah abiane sinah deweke lakar matianga." Sapunika pajar i kekuane. I lutung nenten ngrungu baos i kekuane, bilih nyangetang ipun aduh-aduh. Duk punika suaran i lutunge kapiragi olih sang nruenang abiane. Sang madrue raris gegison nyujur ka abiannyanne. Sasampune rauh ring tegalanipune, tengkejut ipun ngatonang abiannyane telas kagebur.<br />
Tan dumade metu gedeg manahipune tur di gelis ngruruh, nyliksik sang corah sarwi matbat, "Ih cai corah, kenken sujatinne goban caine. Cai bani ngusak-asik pabianan deweke, antosang buin ajahan, lakar empug kai tendas ibane."<br />
Miragi baos sang masrue abian, i kekua daat jejeh raris di gelis mengkeb ring batan tengkulake. I lutung makecos menek ring tarune. Solahipune kajengat-kajengit sekadi nundun gedeg manah sang madue abiane. I lutung tatis magending sapuniki, "I lutung babuan di kayu, i kekua batan tengkulak dug, dag, ceng, ceng, kiok." Sapunika gendinganipune mawali-wali, ngardinin sang madue abiane sane mawasta durbudi sayan nyangetang pedihipune. Bonglakipune makelep kasunarin antuk surya. Matanipune barak, nulengek mapawasan ring carang kayune. Panggihinipun i lutung negak ring carang kayune, iteh magending. Durbudi sayan sengitan.<br />
Ipun raris mabaos, "Ih lutung buron cemer, apa petaang cai? Cai kaliwat degag teken deweke. Yan saja cai wanen, tuunang iban caine! Lakar cohcoh kai tendas ibane baan caluk. Kema enggalang orahin kadang caine, tonden ngrebut kai!" I lutung nenten ngrungu munyin Durbudine bilih nyangetang ipun magending. Sasampune ipun miragi gending i lutunge, raris ipun mapineh-pineh, "I lutung magending sujatinne ngorahin i dewek." I Durbudi raris nyliksik batan tarune. Asing-asing ane ebet adas ipun. Tan dumade panggihin upun clebongkak madugdug, punika tatis keberangipun, panggihinipun i kekua ngesil.<br />
Durbudi kalintang sengitan tur mabaos, "Bah ne ko ya malinge ane bani ngrusak abian deweke." Sapunika baos ipune. I kekua di gelis kategul, raris kabakta ka pondoknyane.<br />
<br />
Kacrita sampun tauh ring pondok, Durbudi raris ngaukin pianak miwah somahipune, "Men Cening, mai tingalin! Kema enggalang ngalih saang. Ajaka mebat. Ne kekuane suba krangkeng Bapa. Buin mani pasemengan dabdabang basa muah reramone!"<br />
<br />
Sasampune sore i lutung sane kantun ring carang kayune, wiakti daat lega manahipune, santukan katarka i kekua pedas pacang padem. Punika mawinan ipun tedun, mamanah pacang nyelehin genah i kekuane.<br />
Rauh i lutung ring genah i kekuane raris ipun mapakar alon, "Ih kekaua, eda cai sanget nyekelang deweke! Sawireh ene mula pangendan Widi, rusing dadi kelidin. Yan kenehang deweke, cai tusing ja lakar mati, yan saja buka munyin caine i pidan, cai mula terehan sakti mawisesa. Sakewala baan teresnan deweke masawitra teken cai, ento krananne deweke teka nelokin cai. Yan sing pelih baan deweke narka sinah cai lakar anggona cokok makuskus." Sapunika baos i lutunge, sakadi nyindirin.<br />
I kekua kenyem nyaurin, "Bah yan keto, tusing cai nawang teken unduk deweke? Di kapan deweke lakar mati, sawireh deweke dini, lakar kanggon mantu. Petengne nyanan deweke lakar kaatenang ngajak pianak Durbudine. To iwasin, gegelan deweke mara pesan suud ngulig boreh! matuan deweke epot magarapan nabdabang sagi, nyanggra tamiune lakar teka." Sapunika baos i kekuane, masebeng bingar. Nenten pisan wenten merawat jejeh ring semitanipune, yadiastun ipun pacang kapademang. I lutung bengong miragiang satuan i kekuane. Saantukan belognyane kaliwatm baos i kekuane kadenipun sujati. Irika metu manahipune dot ngantinin i kekua dados mantu sarwi ipun mabaos, "Beh, saking saja cai mula sawitran deweke ane melah. Nah jani terusang legan caine masawitra teken icang. Cutetne icang ngidih teken cai apang cai saking las nyerahang gegelan caine teken icang. Icang ngantinin cai dadi mantun I Durbudine. Yan suba saking saja cai nyak nyerahang gegelan caine, icang tising engsap teken kapitresnan caine yadiastun ping kuda-kuda icang lakar numadi, apang setata masawitra teken cai." Sapunika baos i lutunge.<br />
I kekua kenyem nyaurin, "Yan keto keneh caine, apa men orahang deweke teken cai. Deweke mula saking sujati tresna makekasihan. Deweke tusing mucingin pangidihan caine. Jani, cai dini nongos di tengah krangkenge, deweke lakar matinggal, cirin deweke tresna teken cai!" Sapunika baos i kekuane. I lutung raris ngungkab krangkenge, tumuli ngranjing ngentosin i kekua. I kekua raris matinggal nylupsup ka bete.<br />
<br />
Tan critaang i kekua ring margi, mangkin ipun sampun rauh ring genah sane singid. Critayang mangkin I Durbudi sampun puput nyangih blakas tumuli ipun nyujur genah i kekuane. Sarauhe ring genah i kekuane, I Durbudi daat kagiat, saantukan ipun manggihin i lutung sane matekep ring krangkenge.<br />
I Durbudi raris mabaos ring somahipune, "Men Cening nyen ane nyilurin i kekua di krangkenge?" Somahipune maosang nenten uning.<br />
I Durbudi malih ngucap, "Bah saking suecan Widi ene, kekuane magentos dadi lutung." Sapunika baosipune, sarwi ngigelang blakas antuk legan manahipune." Bah mati cai lutung. Cai buron corah tur nista sing buungan cai lakar anggon deweke cokok, anggon deweke murnayang keneh deweke sebet." Sapunika baos I Durbudine. Somah miwah pianaknyane sami lega tur mabaos, "Ngedenang bene teka."<br />
I Duurbudi mabaos, "Men Cening imbuhin buin basane. Aba mai wadah getihe!" Miragi baos I Durbudine asapunika i lutung daat jejeh, awakipune ngejer santukan tan pariwangde ipun pacang kapademang.<br />
I lutung raris mapineh-pineh, "Bah uli kene i kekua lakar ngamatiang deweke." Sapunika pepinehipune, tur tan mari nyesel awak baan belogipune nenten uning keni upaya sandi. Irika raris ipun mabaos ring I Durbudi, "Uduh jero, nenten ke jerone pacang leteh mademang tur ngajengang titiang, santukan tiang makuku lelima. Yan manut ajaran agama, sane makuku lelima, tan wenang kabaksa. Mawastu jerone jagi nemu nraka. Yan pet jerone ngamatiang tur ngajengan sinah lakar nenten ngleganin kayun, sawireh awak tiange jagi berek kateda olih bubuk. Yan jerone mapakayun apang rasan ben tiange becik, nyupsup kayang kawekas tur prasida nyupat nrakan jerone, mangkin durus pirengang atur titiange. Titiang puniki wantah terehan wenara saking gunung kiskinda sane naenin ngrusak gumi Lengkane. Mangda jerone uning sane anggen mademang titiang, inggih punika kulit sane lumutan, punika anggen nunu dewek titiange, sinah titiang padem. Yan ben titiange kaolah sinah pacang ngamedalang sad rasa sane becik." Sapunika baos i lutunge.<br />
I Durbudi bengong miragi baos i lutunge santukan nembe miragi tutur. Saantukan belog tututipune nenten uning ring daya upayan i lutunge, tan dumade punika sane katuut. Sasampune ipun polih kulit kayu kadugdugang ring arep i lutunge raris katunjel. Apine ngendih murub ngabar-ngabar. I lutung di gelis makecos ngelidang dewekipune. Apine sayan dumillah kaampehang angin, nilap pondok I Durbudine, jantos puun. Pondoknyane telas puun, saantukan nenten wenten anak sane nulungin. I Durbudi sareng pianak somahipune raris matilar ngungsi alase sane suung. Apine sayan murub muunang kekayuan sane ring samping pondok I Durbudine, sekare katah sane aas saking witnyane saantukan layu keni iusan panes. Tambulilingane sami mabiayuhan, pakeberbernyane pati purug, kalikub antuk andus. Suaran paksine makuug, makeber srantaban. Iusan genine sayan nyupsup mawinan katah pianak paksine sane wenten ring sebunnyane, paplukpuk ulung.<br />
<br />
Critayang i lutung sampun rauh ring alase ageng. Manahipune pacang ngetut pejalan i kekuane. I lutung nenten lega, yan tan ipun polih ngwales laksanan i kekuane sane daat corah punika. Sapanjang margi ipun uyut ngaukin i kekua, "Ih cai kekua kaliwat nista tur corah, dija tongos caine, yadiastun cai mengkeb di tengah pasihe, lakar sliksik kai. Rahina wengi i lutung masusupan ring alase, nyliksik pangkung, jurang miwah bete. I kekua taleer durung panggihinipun. Tandumade ring tegal ambenganne linggah panggihinipun i kekua sedek ngesil ring beten batune sane ngenjol. Ring samping i kekuane wenten lelipi poleng sedekan pules. Kala punika i kekua uning ring pangrauh i lutunge raris ipun mapi-mapi ngranasika, mamegeng sarwi ngidemang matannyane, sekadi tingkah anake matapa.<br />
I lutung rauh nangsekin, tur mabaos bangras tur nuding, "Ih kekua mati cai jani. Cai kaliwat corah, tusing nyandang anggon sawitra tingkah caine nyicing singal. Laluang keneh caine. Tendas caine lakar pantigang deweke. Apang tawang cai pikolih anake tusing satia teken munyi." Sapunika baos i lutunge, sada jenger.<br />
I kekua sebengne alep raris mabaos, "Saja pesan buka raos caine. Eda cai sanget pedih. Dikapan cai nyidaang ngamatiang deweke. Mapan deweke mula kasuecanin olih Sang Hyang Widi. Deweke dini kanikayang ngemit druen Ida Betara. Apang cai nawang deweke jani nyatauin cai, sakewala tusing dadi wera. Ada katuturan satua singid, rikala watek betara sura gana, sapta resi muah danawa rajane makejang satinut muter pasih empehane. Pakayunidane sami pacang ngrereh amreta miwah raja brana. Amertane kawadahin jun manik. Penegulan amertane ada dini. Deweke kanikayang ngemit. Ento krananne deweke ada dini, nyungsung pangandikan Ida Betara. Sawireh ada pawisik, nyen ja ane ngemit pican Ida Betara, ia tusing lakar kena baya ane ngewehin, tusing kena gering, muah tusing lakar mati. Yan pet mati sinah buin mewali idup. Nah keto kautaman sabuke." Sapunika baos i kekuane. Wiakti pangus antukipun nyatuaang anggenipun ngengkebang kacorahannyane. I lutung teleb miragiang, mawanan ical pedihipune. Kamanah antukipun baos i kekuane saking tetuian pisan.<br />
Irika raris ipun mabaos, "Ih kekua, buka raos deweke i tunian, eda nyen cai pedih. Ampurayang munyin deweke ane nyakitin keneh caine, saja bas kaliwat icang mesuang munyi, sakewala sujatinne keneh icange mula saking tresna masawitra teken cai. Raos icange buka keto mula nyinahang karaketan keneh icange masawitra. Nah yan ada legan caine teken icang, icang dot pesan apang taen nganggon sabuk polenge ene, apang sida masih icang nepukin karahayuan. Icang majanji teken cai, yan pet icang nepukin kadirgayusan tur kasuecanin olih Ida Betara, icang tusing engsap masawitra teken cai kayang kawekas." Sapunika baos i lutunge kedeh pisan, mangda ipun kawehin ngangge sabuk polenge sane kakemit olih i kekua. Ipun nenten uning ring pangindra jalan i kekuane.<br />
Kala punika i kekua raris nyaurin, "Apa men orahang deweke teken cai, sawireh keneh caine suluk lakar nganggon sabuke ene. Sujatinne abot pesan keneh deweke lakar mebasang, nanging baan tresnan deweke masawitra teken caim deweke tusing lakar mucingin. Sakewala ada piteket deweke teken cai. Deweke takut kaduken olih Ida Betara, deweke lakar ninggalin cai dini. Eda pesan cai jeg kadropon nganggon sabuk polenge ene, satonden deweke ninggalin cai. Yan suba deweke joh mejalan, ditu mara cai nganggo sabuke ene!" Sapunika baos i kekuane. I lutung matutang, saantukan meled manahipune pacang ngrangsuk sabuk punika. Irika raris i kekua matilar saking genah lelipi polenge medem. Sampun doh i kekua mamargi, i lutung raris mabakti ring arep lelipine pules. Puput mabakti, di gelis i lutung nyaup lelipine sarwi ngambil bungutnyane. kala punika i lelipu tengkejut, tur pedih, manahangipun wenten baya sane rauh. Irika raris i lelipi nyeceh nyotot tur nglilit bangkiang i lutunge. I lutung pramangkin nyerit maduhan, antuk pangrabdan wisian lelipine. I lutung raris ebah glalang-gliling ring tanahe, naanang wisian lelipine sayan nyusup. Dewekeipune waluya kadi tan pajiwa sarwi ngeling, nyambat-nyambat Widi. Saking pamerat wisian lelipi polenge, i lutung raris engsap tur nylempang ring sor taru kepele. Yan makudang dina suene i lutung niwang ring tengah alase, Critayang mangkin i kekua sampun ring sisin pasihe. Manahipune setata sengsaya santukan i lutung sinah pacang gedeg tur ngruruh ipun pacang mademang. Irika ipun mapineh-pineh, ngricikang daya upaya mangdene nenten disa kasengkalen olih i lutung.<br />
<br />
Critayang wenten kerang magenah ring sor parangane ngenjol, kenjekan nyebak keni embahan toyan pasihe sedekan puras. I kekua raris gelis nangsekin kerange punika, sarwi nongos ring sampingnyane.<br />
<br />
Baosang mangkin i lutung sasampunne ipun seger, manaipune daat gedeg ring i kekua sarwi mapineh-pineh. Beh sing cepok pindo deweke nagih matianga teken i kekua, mawinan tusing nyandang ia idupang." Sapunika manahipune saatukan gedegnyane kaliwat. Punika mawanan panes bara rasan manahnyane matanipune barak, angkihannyane noos miwah limannyane ngetor mamanah pacang ngilut baong i kekuane. Irika raris ipun mamargi gegancangan ngentasin alas sane wayah, tan ngitung bayane pacang nyengkalen. Ting margi ipun setata ngimik, matbat i kekua sane kaliwat corah, sarwi makta batu pacang anggeipun mademang i kekua.<br />
Pamarginnyane tan pararianan, kancit i lutung rauh ring genah i kekuane, sarwi gregetan nuding, "Bah, mati cai jani kekua. Ene iwasin liman kaine, lakar mancut urip caine. Jani suba pragatne, pikolih caine matingkah corah. Uli goban caine suba nyinahang, Cai setata ngardinin deweke sakit kalara-lara, jani trima pikolih pakardin caine ane setata ngrincikang matin deweke. Dadi cai nengil, dong pesuang karirihan caine! Yadiastun Sang Hyang Wisnu ngasih-asih ngidih pelih teken deweke cai tusing ja lakar idupang kai." Sapunika baos i lutunge.<br />
Wau i lutung pacang nglempag, i kekua masebeng kenyem sarwi mabaosm "Ih sawitra, sedeng melaja cai teka. Deweke mula setata ngati-ati apang enggal kamatiang baan saritra, maka jalaran deweke maan suarga. Keto pangandikan Ida Sang Hyang Widi tekening deweke, apang enggal deweke mulih ka suargan, upah deweke dadi panunggu." Sapunika baos i kekuane. I lutung kamegan miragi, santukan tambet manahipune. Ipun kadaut antuk baos manis.<br />
Pedihipune mawastu enduh sarwi mabaos, "Bah yan keto, tegarang satuaang katuturanne!" I kekua raris nyatua, "Kacrita ane malu Ida Sang Hyang Siwa ngelarang tapa, tusing dadi ngajak rabi. Ada detia raja madan Si Nila Rudraka, tusing suud-suud kenehne lakar nguugang suargane. Mawastu bingung kayun watek dewatane di suargan, sawireh ane lakar nyidayang ngamatiang Si Nila Rudraka mula tuah okan Sang Hyang Siwa mapesengan Sang Hyang Gana. Ditu laut para dewatane nunas ica ring Ida Sang Hyang Semara, mangdane ida ngoda patapan Ida Betara Siwa, apanga metu kayunidane kasemaran. Ditu laut Sang Hyang Semara ngoda yogan Sang Hyang Siwane, majalaran baan niwakang panah semara, Ri kala Ida Betara Siwa kena panah semara, laut ida ngleuang semara laut ida duka. Sang Hyang Semara kageseng baan api, dumilah ane pesu uli panyingakan Betara Siwane. Ida Betari Ratih rabin Sang Hyang Semarane mireng rakanidane seda, laut ida masatia malabuh geni. Nah keto katuturan sedan Idang Sang Hyang Semara kasarengin baan rabinne. Pasukanidane ane mautama ada dini di parangane marupa kerang. Asing -asing ane sida nguasayang mawastu dadi ratu wibuh pradnyan, susila, kasumbung di gumine. Buina setata prasida ngulurin Karasmian ngajak rabine. Nah keto katuturan Sang Hyang Semara ane malu apang cai nawang." Sapunika baos i kekuane. Manah i lutunge lega miragi satuan i kekuane, santukan lengut antukipun ngiketang satua.<br />
Gedeg i lutunge mawastu ical, raris ipun mabaos banban, "Galamg keneh icange ningeh satuan caine. Sayan cumpu keneh icange makekasihan teken cai baan isin satuan caine daat mautama. Ane jani icang ngidih teken cai, yan cai lega, icang ngenntinin cai dini. Dumadak ada suecan Widi, icang enggal dadi ratu nyakra werti. Icang lakar nganggon cai patih Mangku Bumi." Sapunika baos i lutunge tetuian. I kekua nenten malih mabaos, raris gelis nyrutcut makaon.<br />
<br />
Tan critayang pajalan i kekuane nylupsup ring alase, baosang mangkin i lutung sampun usan mabresih masuci, raris nabdabang negak masila sarwi nyakupang lima ngranasika. Solahnyane tan pendah kadi anak matapa. Ri kala i lutung sedek teleb ngincepang semadi ring arep kerange sane nyebak, tan dumade kaange raris ngep, nyepit liman i lutunge.<br />
I lutung nyerit aduh-aduh sarwi ngedeng limanipune sambilang ipun mabaos, "Ratu Betara, ampurayang titiang parekan Betara. Sampunang banget duka, durus lebang liman titiange!" Sapunika baosipune. Kala punika toyane sayan ngagengang, mawastu liman i lutunge kalebang. i lutung raris munggah ka duur parangane. Manahipune sayan jejeh, saantukan sinah ipun pacang padem kalebu. "Aduh sing buungan deweke lakar mati dini. Tusing pesan ada ane lakar nulungin, yan tusing mula saking suecan Ida Sang Hyang Widi." Sapunika baosipune tan mari nyelsel dewek saantukan merasa kauluk-uluk olih i kekua. Manahipune sayan sedih sarwi ngeling, mapulisahan ring parangane.<br />
<br />
<br />
sumber : satuabaliku.blogspot.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-71512903991198032532013-08-29T19:18:00.000-07:002013-08-29T19:18:25.698-07:00Satua Bali : Anak Ririh<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Pan Karsa ajaka pianakné muani nanggap upah ngaé sémér di sisin rurungé gedé. Uli semeng makasanja ia ajaka dadua tusing marérén magaé, sajawaning dinuju madaarné. Kenehné apang gegaéné enggal pragat, tur lantas nampi upahné. Telung dina ia magaé tan parérénan, séméré suba dalem, ngantiang pragat. Kendelné tara bakat ban nuturang. Buin awai magaé, pedas ia bakal nampi upah liu. Tan critanan maniné semeng séméré lakar katampiang tekén ane mupahang. Petengné sagét ujan bales pesan madulurang angin. Apeteng Pan Karsa tusing bisa pules ngenehang gegaéné. Takut séméré bek kaurugin tanah. Maniné nu ruput ia ajaka pianakné nelokin séméré, sambilang ngaba tambah. Saja lantas séméré bek aji tanah. Pianakné sedih mapangenan. Pan Karsa masih mapangenan. Makelo ia bengong, mangenang kalacuran déwékné. Nangingké ia ngalih daya, apanga gegaéné aluhan. Lantas ia ngomong tekén pianakné. “ih cening, de cai keweh, buin akejep dong ilang tanahé ané ngurugin séméré né.”Ditu lantas Pan Karsa ngantungan baju muah capilné ditongosé ngantungan buka ané suba-suba. Pianakné masih nuutang tingkah bapané. Buine tambahé ané besikan bantangné tancebanga ka tanahé ané ngurugin séméré, muah ané lénan pejaga di sisin séméré, suud keto lantas kalahina mengkeb.<br />
<br />
<br />
Kacrita anaké sané mentas ditu pada ngon, ningalin baju muah capil magantung paek séméré, tur ané ngelahang tuara ada. Apa buin mara ajinanga ada tambah ditu. Alihina tusing ada, kauk-kaukina tara ada masaut. Sayan makelo sayan liu anaké pada kema tur pada ngenehang, anaké ané ngaé séméré kaurugan baan tanah ditu. Lantas sahasa nyemak tambah, pada numbegin séméré ento. Tanahné kagediang. Baan liu anaké magaé, buina tanah nu gebuh, dadiannya tuara makelo séméré ento suba kedas buka ibiné. Ditu Pan Karta Malaib-laib tur ngomong, “inggih jeroné sareng sami, tiang nunas pisan ring pitulung jeroné sane paicaang ring tiang.”<br />
<br />
sumber : satuabaliku.blogspot.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-29987431007785903552013-08-29T19:15:00.000-07:002013-08-29T19:15:08.944-07:00Satua Bali : I Lutung Dadi Pecalang<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/-KW_fJx0Krno/TviI-3PeV2I/AAAAAAAAAJc/TxsGX6UVavQ/s320/lutung+1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-KW_fJx0Krno/TviI-3PeV2I/AAAAAAAAAJc/TxsGX6UVavQ/s320/lutung+1.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi i lutung dadi pecalang</td></tr>
</tbody></table>
Kacerita I Singa madeg ratu merintah sekancan burone. I lutung dadi<br />
pecalang wireh keto nyabra dida. I lutung mideran nabdabang kekertan jagat.<br />
Baan kenylne mejalan kemu-mai, sedek nyongkok angut-angut naenang kiap, I<br />
lutung tengkejut ningehang munyin kukul titir; tuk, tuk, tuk…,tuk, tuk, sepanan ia<br />
bangun kipak-kipek liatne merengang. Kaget tepukine I Blatuk ngulkul di punyan<br />
kayune. I lutung nyeri raosne bangras, “Ih Blatuk ngudiang iba ngukul bulus?,<br />
tingkah ibane ene, ngerang gumine mebiayuban. Enggalang orahang teken<br />
awake!”,<br />
<br />
I Blatuk enggalang tuun, tumuli ngeraos dadab, “inggih jero pecalang<br />
tiang ngukul, wireh samian biota, aru-ara nandang pikeweh, punika panjak duene<br />
kadung Bangkok ileh-ileh ngaba tumbak poleng, sapunika taler, miwah I kekawa<br />
setata masang jaring. Tiang nenten uning sane ngawinang, jerone sane patut<br />
ngayunin, sampunang uju-uju duka ring dewek titian.<br />
<br />
I Lutung kebilbilang tumuli ngelanturang mejalan sambilanga ngrengkeng,<br />
“Apana ane ngeraniang gumine mebiayuhan?, lantas tepukina I tumisi<br />
nyerengseng mondong umahne,! I lutung ngengalang maekan matakon “ue…<br />
Tumisi dadi iba nyerucut mondong umah?. I Tumisi matolihang lantas mesaut,<br />
“inggih jero pecalang, awinag titiangrarud makta umah santukan ikunang-<br />
kunang milehang ngaba api, manah titian jejeh pet ipun nguncangan umah<br />
titiange, samemangkin jerone tunas titian pasubayan.”<br />
<br />
Mara keto raos I tumisine, I lutung brangkit pesan, matane barak tumuli genjanga mejalan ngalih I kunang-kunang. Suba joh pejalane, saget tepukina I kunang-kunang di tengah umahne. I Lutung nyagjagin sawireh ngucap “ ue… I kunang-kunang mai malu!”<br />
<br />
I kunang-kunang matolihan lantas maekin. I lutung. I kunang-kunang<br />
ngucap, nawegan jero pecalang, napi wenten karya?, dados nemben ngerereh<br />
titian? I Lutung nengkik mamunyi, “ye… ngudiang iba tandruh ?, jani iba lakar<br />
krangkeng awake pelih iba mailehan ngaba api, ngawinang gumine<br />
mablayuhang, liu anake rarud ngaba umahne.”<br />
<br />
I Kunang-kunang dabdab nyutin, ‘mangkin dumun jero pecalang. Awinag<br />
titang ileh-ileh makta api, santukan I Beduda sadina-dina ngai bang-bang ring<br />
margi-margine yan titian nenten makta suluh sinah titian macelempung kebang-<br />
bange. Sane mangkin titang nunas pematut ring jerone.”<br />
I Lutung magebras ngalih I Beduda, saget tepukina I Beduda disamping<br />
gokne. I Lutung matkon. “Ai…, beduda corah, dadi iba ngawag-ngawag ngai<br />
bangbang dijalane?, laksana ibane ngaenag gumi biut. I Beduda mesaut dabdab,<br />
“mankin dumun jero pecalang,. Tetujon titian mekarya bangbang pacing anggen<br />
titang nanem bacin I Lembune, sane mebrarakan ring margane, sinah yan<br />
sangprabu melancarang margine bersih ngawinang ledang kayun idane. Iwangke<br />
laksanan titange sekadi sapunika? I Lutung maplengek lantas ngerimik, “ nah<br />
yan keto unduke, I Lembu ane gumine biut, jani awake man ngewales corah<br />
laksanan ibene maluan. Das-dasan awke kelembu di pasihe dugas iba ngutang<br />
awake di peragane. “ I Lutung magebrus mejalan gencang ngalih I Lembu.<br />
<br />
Ceritayang I Lembu sedek medem-medeman ngilang padang, jeg teke I<br />
Lutung pejalane encol, kipekane merengang I Lembu nyapa alon, “ inggih jero<br />
pecalang lunga kija mangkin?. I Lutung mesaut bangras, “ ih, lembu, iba mula<br />
demen ngeletehin gumi keme-mai muyagan bancin ibane, jani iba patut<br />
kenedenda mati. Iba lakar repotan kai ring prabu Singa.<br />
<br />
“ I Lutung laut mejalan ngerereh I Singa, diarep I singane, I Lutung masila.<br />
I Singa ngeraos, ih I Lutung adakeh iba nepukin pakeweh nabdabang gumine?, I<br />
Lutung mesaut nawegan sang prabu!, ipun lembu sane purun tempal ring iratu,<br />
manah ioune mebalik, ipun jagi ngadu ring iratu. Mara keto raos I Lutung, I Sing<br />
pedih makpak, nagih nyarap ukudang I Lembune, lantas I Singa ngalih I Lembu<br />
kasarengin teken I Lutung.<br />
<br />
Ceritayang I Lembu ketemu teken I Lelasan. I Lembu orahange dewekne<br />
repotange teken I Lutung, sinah ia lakar sarape baan I Singa, I Lelasan seken<br />
ngeraos “uduh Lembu de jejeh !, seenune kaine hidup, konden karwan iba lakar<br />
mati, awake misadya nandingin I Singa. Buin kejepne saget teka I Singa ajak I<br />
Lutung, I Singa nyagjagin I Lembu, I Lelasan encol ngadang I Singa sambilange<br />
mamunyi bangras, “ ih Singa cang tandingan ci !, yan kai suba mati mara iba<br />
dadi nyarap I Lembu. I Singa mamunyi bangras, “ ih Lelasan nyalah-nyalah kai<br />
ngelawan iba, gediang awak ibane!, dosan I Lembu gede pesan, ia pantes kene<br />
denda mati?? I Lelasan ngucap, “ih Singa eda iba liunan pete mai metanding.<br />
Lawan icing. I Singa ngamuk lautnyarap, I Lelasan saget mekelid tendasne ngigel<br />
ikutne kutal-kutil. I Singa pedih pesan laut ngengsebang nguber. I Lelasan encol<br />
makecos ka tunggak tinge, I Singa ngangsebang. Nyerap, saget tunggak tiinge<br />
kene sagrep, metatu bungut I Singa cuah-cuah pesu getih. I Singa nyelempoh<br />
lantas mati. Nepukin I Singa mati I Lutung melaib bah bangun ngungsi alas<br />
wayah.<br />
<br />
<br />
sumber : satuabaliku.blogspot.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com1Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-9436717922594742622013-08-29T19:11:00.004-07:002013-08-29T19:11:51.466-07:00Satua Bali : Nang Cubling<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE15YsNYdOKXglorsXvGKU1f6jQMp4WSqxzepQDZgbYKIlPE8Mnz0KFgFQkL_U-OIg-g2WrmHXIZSJsUwj4yYBq6F8gMvFPNXxW5c4NwcXg_3_m36ekpVDf_MJapvv-6oXIFOEbHvno3Zj/s1600/lutung.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE15YsNYdOKXglorsXvGKU1f6jQMp4WSqxzepQDZgbYKIlPE8Mnz0KFgFQkL_U-OIg-g2WrmHXIZSJsUwj4yYBq6F8gMvFPNXxW5c4NwcXg_3_m36ekpVDf_MJapvv-6oXIFOEbHvno3Zj/s1600/lutung.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi bojog dalam<br />nang cubling</td></tr>
</tbody></table>
Kacrita di desa anu ada anak mapungkusan madan Nang Cubling. Sedek dina ia masangin bojog di tukade, lantas ada bojog gede teka tur matakon,<br />
“Nang Cubling, basang apa ento kaumbah?”<br />
Nang Cubling masaut, “Basang I Lut.”<br />
I Bojog tusing buin matakon, nglantas magedi. Buin kesepne buin ada bojog gede teka, masih ia matakon,<br />
“Nang Cubling basang apa ento kaumbah?”<br />
Nang Cubling masaut, “Basang I Lut.”<br />
I Bojog lantas magedi. Liu bojoge teka matakon, nanging pasaut Nang Cublinge patuh dogen.<br />
<br />
<br />
Critayang jani ada bojog cenik matakon,<br />
“Nang Cubling, basang apa ento kaumbah?”<br />
Nang Cubling masaut, “Basang I Lut.”<br />
I Bojog buin nyekenang, “I Lut ento celeng?”<br />
Nang Cubling nyautin, “Tusing I Lut ento, I Lut, I Lut, I Lut... tung.”<br />
I Bojog buin nakonang, “Apa, kerasang te!”<br />
Nang Cubling nyautin, “I Lut, I Lut, I Lut, I Lutung!”<br />
<br />
Mara I Bojog ningeh munyin Nang Cublinge ngorahang I Lutung, lantas ia malaib morahan teken timpalne. Tusing makelo liu bojoge teka, lakar ngrejek Nang Cubling. Lantas malaib Nang Cubling tur morahan teken kurenanne. Nang Cubling lantas katunden marurub baan kasa. Buin kejepne teka bojog ajaka liu pesan, dapetanga Men Cubling ngeling. Bojoge lantas matakon, “Ih Men Cubling, nguda ngeling?”<br />
Men Cubling masaut, “Kurenan icange ia mati.”<br />
I Bojog masaut, “Ento apa ya di balene?”<br />
<br />
I Bojog makejang kemo, tur ngungkab rurub Nang Cublinge, dapetanga Nang Cubling nylempang, tusing makrisik-krisikan. Makejang bojoge ngaden Nang Cubling saja mati. Men Cubling lantas ngomong, “Ih Bojog makejang, tulungin ja icang ngae bangbang ane gede tur dalem, lakar tongos nanem bangkene Nang Cubling!” lantas bojoge makejang ngae bangbang gede tur dalem. Sedek bojoge ngeduk bangbange, lantas Nang Cubling bangun nyemak bedeg anggona nekepin bangbange. Men Cubling ngenggalang nyemak yeh anget, anggona nyiam bojoge. Dadi bojoge makejang mati, lantas bangbange kaurugin.<br />
<br />
<br />
sumber : satuabaliku.blogspot.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com1Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-53417582957444438772013-08-29T18:59:00.000-07:002013-08-29T18:59:04.371-07:00Satua Bali : I Lubdaka<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.bukuhindu.com/img/650736513.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.bukuhindu.com/img/650736513.jpg" height="320" width="209" /></a></div>
Kacritayang daweg dumun, wenten juru boros, maparab I Lubdaka. Liat salap baos banggras dengkak-dengkik. Solah ngapak-apak, nyapa kadi aku. Akedik nenten madruwe manah welas asih, morosin kidang, bojog wiyadin irengan.<br />
<br />
Nuju panglong ping pat belas Tileming Kapitu, semengan ipun sampun ka alase. Nanging asiki nenten manggihin buron. Sampunang ja buron ageng, kadi rasa lelasan ja nenten wenten medal nenten wenten kepanggih.<br />
<br />
I Lubdaka raris ngungsi alas sane sripit. Irika kacingak wenten telaga, toyanne ening pisan, tur magading tunjung manca warna. Irika I Lubdaka maka sanja, taler nenten wenten buron sane rawuh.<br />
Ring sampune engseb suryane, raris I Lubdaka ngrenggeng : "Yeh... enen suba sanja, yen jani I dewek mulih, kapetengan di jalan, sinah aluh I macan ngebog I dewek. Ah... paling melah dini dogen I dewek nginep ".<br />
<br />
Sapupute I Lubdaka ngrenggeng, raris ngrereh genah nginep. I Lubdaka mongkod taru bila ageng, sane mentik ring sisin telagane. Ring carang taru bila punika ipun ngesil.<br />
<br />
Sampun nyaluk wengi I Lubdhaka arip. Metu ajerih manah ipun, yan nyriet akedik janten runtuh nengkayak. Raris ipun ngeka naya mangda nenten arip. Daun bilane kapikpik, tur kasintungang ring telagane. Kala punika jeg marawat-rawat, I kidang sanekatumbak olih ipun ibi. I kidang maplisahan ngelur ring tanahe, naanang sakit. Taler sawat-sawat dingeh ipun, pacruet eling panak I bojog, mangelingin memene kena tumbak.<br />
<br />
Ngancan suwe, ngancan akeh parisolah ipune marawat, kala maboros ring alase, wantah ngardi sangsaran ye I buron. I Lubdaka raris ngrenggeng : "Liu pesan I dewek lakar ngae jelek di gumine, uli jani I dewek lakar suwud maboros". Asapunika semayan ipun wengine punika.<br />
<br />
Antuk akeh daun bilane kapikpik, tur kasintungang ring telagane, raris mabejug daun bilane marupa lingga. Lingga maka linggih Ida Sang Hyang Siwa. Tur nenten kerasa, saget sampun semengan jagate. I Lubdaka gegesonan tedun, tur budal nenten makta punapa-punapi.<br />
<br />
Rawuh ring pondok rabine nyanggra : "Inggih... Beli... Napi mawinan wawu rawuh. Napi ke beli mangguhang baya ring alase?". I Lubdaka raris gelis nyawis: "Adi sayang... beli tusing mulih ibi, sawireh beli kanti ka sanja, abesik tusing maan buron. Jengah keneh beline, lantas ngungsi alas sripit, ditu masih tusing ada buron.<br />
<br />
Tur tusing marasa saget suba sanja. Yen beli mulih jejeh kapetengan di jalan, tur elah I macan ngebog dewek beli. Ento kerana beli nginep di tengah alase, duwur punyan bilane beli ngesil, magadang nganti ka lemah. Sambil magadang beli ngenehang dewek, sujatine jele pesan solah beli ane suba. Beli langgane mancut pramanan I buron. Ia i buron sujatine patuh cara I raga, ia masih mabudi idup. Ento kerana ane jani, beli lakar suwud maboros. Beli suwud ngambekang solah mamati-mati, ane madan Himsa Karma".<br />
<br />
Ngawit punika I Lubdaka wusan maboros, tur geginan ipun sane mangkin, wantah matetanduran ring tegale. Pikolih matetanduran, anggen ipun ngupapira pianak somah.<br />
<br />
Kacrita ring sampun I Lubdhaka lingsir, tur tiben sungkan raat pisan raris seda. Raris pianaknyane ngupakara layon I Lubdaka, Ngaben lantur Nyekah manut dresta.<br />
Sampun puput pulah palih ngupakara, atman I Lubdaka raris malesat ka niskala,<br />
<br />
tur sampun rawuh ring teleng marga sanga. Ring teleng marga sanga, atman I Lubdaka bengong, santukan ten uning ring genah jagi katuju. Daweg punika raris rawuh cikrabala akeh pisan, sahasa ngoros atman I Lubdaka, raris katur ring Ida Sang Hyang Suratma, ida pinaka dewa nyurat solah atmane.<br />
<br />
Ida Sang Hyang Suratma raris mataken: "Eh... cai atma... nyen adan caine? Apa gaen caine di mercepada? Lautang jani cai matur teken manira".<br />
<br />
Atman I Lubdaka raris matur sada ngejer: "Inggih... Ratu... titiang mawasta I Lubdaka. Karyan titiang ring jagate wantah maboros".<br />
<br />
Wawu asapunika atur I Lubdaka, raris Ida Sang Hyang Suratma mawecana: "Eh... Lubdhaka... yen keto solah cai, ento madan Himsa Karma. Jele pesan solah cai. Ane jani sandang dosan caine, malebok dikawahe satus tiban".<br />
<br />
Puput Ida Sang Hyang Suratma mangucap, raris cikrabala sami ngoros atman I Lubdaka kabakta ka kawah Candra Goh Muka. Rawuh ring teleng margi, tan pasangkan rawuh Surapsara akeh pisan melanin atman I Lubdaka.<br />
<br />
Para cikrabala raris mataken, "Eh... Surapsara, ngudiang I dewa melanin atman I Lubdaka ane setata masolah corah di gumine?".<br />
<br />
Surapsara sami mangucap, "Eh... cikrabala, apang i dewa tatas, tiang kandikayang olih Ida Hyang Siwa, mendak atman I Lubdhaka".<br />
<br />
Yadiastun Ida Sang Hyang Siwa, sane ngarsayang atman I Lubdaka, cikrabala sami nenten kayun nyerah, santukan para cikrabala, pageh ngamel swadharma, mayang-mayang atma sane corah. Punika mawinan atman I Lubdaka, kukuh kagamel. Raris metu yuda<br />
rames. Kasuwen-suwen kasor cikrabala sami. Atman I Lubdaka kagayot olih Surapsara, kagenahang ring joli emas.<br />
<br />
Nenten suwe pamargin Surapsara sami, sampun rawuh ring Siwa Loka, raris atman I Lubdaka, katur ring Ida Sang Hyang Siwa.<br />
Ida Sang Hyang Yama mireng indik asapunika, raris gelis tangkil ring Ida Sang Hyang Siwa. Sampun rawuh ring ajeng Ida Sang Hyang Siwa, raris Ida Sang Hyang Yama matur, "Inggih... Ratu Sang Hyang Siwa, I ratu sane ngardi awig-awig jagat, yan masolah becik polih linggih sane becik, yan masolah kawon polih linggih sane kawon. Raris I Lubdaka, sekala solah ipune kawon pisan, ngambekang solah mamati-mati. Dados ipun sane icen I Ratu linggih becik?. Yan puniki margiang I Ratu, janten katulad olih panjake sami, tur janten rug jagate".<br />
<br />
Asapunika atur Ida Sang Hyang Yama, ten cumpu ring pamargin Ida Sang Hyang Siwa, ngicen I Lubdaka linggih becik.<br />
Wawu asapunika atur Ida Sang Hyang Yama, raris Ida Sang Hyang Siwa nyawis, "Uduh... Dewa Sang Hyang Yama, eda Dewa salit arsa ( iwang penampen ). Saja I Lubdaka masolah Himsa Karma, nanging nuju Panglong pat belas Tilem Kapitu, ia suba ngelar brata, anggona nglebur dosane makejang".<br />
<br />
Mireng bawos Ida Sang Hyang Siwa asapunika, ngancan nenten tatas Ida Sang Hyang Yama, raris Ida mangucap malih, "Inggih... Ratu Bethara, titiang pedas pisan, daweg punika I Lubdaka, wantah magadang ka lemah. Dados ipun wantah magadang, kabawos ipun ngelar brata?".<br />
<br />
Ida Sang Hyang Siwa raris gelis nyawis, "Uduh... Dewa Sang Hyang Yama, mangkin nira nartayang indik i manusa. I manusa sujatine damuh sane sering lali. Lali maring raga, tur lali ring Ida Sang Hyang Widhi. Antuk laline mangliput, mawinan kenehne sering paling, mawastu sering masolah dursila. Raris antuk majagra utawi magadang Nira ngajahin manusa mangda eling ring raga. Majagra kalaning panglong pat pat belas, Tileming Kapitu. Sedeng becik daweg punika, nira ngelar yoga, mawinan duk punika kaucap rahina Siwa Ratri. Sane mangkin manira jagi nartayang, indik Bratha Siwa Ratri salanturnyane, majagra wewehin upawasa. Upawasa ten keni pangan kinum. Raris bratha Siwa Ratri malih siki, sane kabawos pinih utama, majgra, upawasa lan monobrata. Monobrata inggih punika meneng ening".<br />
<br />
Ida Sang Hyang Yama malih masabda, "Inggih Ratu... titiang meled uning, napi mawinan ring Panglong pang pat belas, Tilem Kapitu, kanggen galah utama nangun bratha?".<br />
Ida Sang Hyang Siwa raris masabda, "Suksman Tilem Kapitu inggih punika sekalane jagate kapetengan, maka niasa manah peteng. Sane ngardi manahe peteng wenten pepitu. Mangkin jagi dartayang nira saka siki.<br />
<br />
1. Kaping siki SURUPA, punyah antuk goba jegeg wyadin bagus.<br />
2. Kaping kalih DHANA, punyah antuk sugih arta brana.<br />
3. Kaping tiga GUNA, punyah antuk kawagedan.<br />
4. Kaping papat KULINA, punyah antuk wangsa lwih.<br />
5. Kaping lima YOWANA, punyah antuk merasa nedeng teruna.<br />
6. Kaping enem SURA, punyah antuk tuwak wyadin arak, miwah salwir tetayuban sane ngranayah punyah, rawuhing ring salwiring Narkoba sami.<br />
7. Kaping pitu KASURAN, punyah antuk merasa dewek wanen.<br />
<br />
Pepitu sane ngawe manah peteng, sane ngawe manah paling, punika mawasta Sapta Timira. Kapetengan manah punika sane patut galangin antuk majagra, mangda I raga ten masolah dursila".<br />
Sane mangkin manira jagi nartayang tata krama ngelar Bratha Siwa Ratri, mangda asuci laksana riin.<br />
"Raris ring sampune sandyakala, ngunggahang pejati lan daksina, ring Sanggah Kamulan. Ring ajeng ngastawa katur upakara sesayut, pangambeyan, prayascita, lingga saking sekar widuri putih, aledin antuk dawun pisang kayu".<br />
Raris ulengan kayune ring Ida Sang Hyang Siwa sane malingga ring linggane, lingga punika maka linggih Ida Sang Hyang Siwa.<br />
<br />
Ring sampune tengahing wengi malih ngastawa. Kalaning wengi mangda nenten arip, gita Lubdhakane tembangan, becik anggen suluh urip, mangda ten kantun masolah dursila".<br />
Wawu asapunika bawos Ida Sang Hyang Siwa, wawu raris Ida Sang Hyang Yama tatas,<br />
raris Ida mawecana, "Inggih... Ratu Maha Luwih, titiang matur suksma ring I Ratu, I Ratu ledang nartayang indik brata Siwa Ratri sajangkepnyane, mawinan titiang tatas uning kawyaktyanne. Sane mangkin tityang nglungsur pamit ring anggan I Ratu". Puput matur raris Ida Sang Hyang Yama budal mawali ka Yama Loka.<br />
<br />
sumber : satuabaliku.blogspot.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-80793630281277986672013-08-29T18:54:00.002-07:002013-08-29T18:54:53.705-07:00Satua Bali : I Cicing Gudig<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://farm3.staticflickr.com/2776/4423751661_df43a86ba6_z.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://farm3.staticflickr.com/2776/4423751661_df43a86ba6_z.jpg" height="211" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi i cicing gudig</td></tr>
</tbody></table>
Nah ada kone tuturan satua I Cicing Gudig. I Cicing Gudig, buka adanne berag tegreg tur keskes gudig, sing jalana mlispis ada dogen anak ngesekang wiadin ngaltig. Sai-sai kone ia maselselan, nyelselang buat kalacuranne tumbuh dadi cicing makejang anake tuara ngiyengin.<br />
<br />
Sedek dina anu I Cicing Gudig mlispis di pekene. Ada kone anak madaar di dagang nasine, ento kone nengnenga menek tuunanga dogen. Kene kenehne I Cicing Gudig, "Yan i dewek dadi manusa buka anake ento, kenken ya legan nyete ngamah, mebe soroh ane melah-melah. Ah kene baan, nyanan petenge lakar mabakti ke Pura Dalem, mapinunas teken Batari Durga apang dadi manusa."<br />
<br />
<br />
Kacrita suba peteng, mabakti kone lantas I Cicing Gudig di Pura Dalem. Medal lantas Ida Betari Durga tur ngandika teken I Cicing Gudig, "Ih iba Cicing Gudig, dadi iba ngacep nira, apa katunasang?" Masaut I Cicing Gudig, "Inggih paduka Betari, yan paduka Betari ledang, titiang mapinunas mangda dados manusa."<br />
<br />
Kalugra kone pinunasne I Cicing Gudig, lantas ia dadi jlema. Dening I Cicing Gudig tusing bisa ngalih gae, tusing pati kone ngamah. Mara-maraan ngamah ulihan maan mamaling. Pepes kone ia katara mamaling. Lantas buin kone ia mabakti di Pura Dalem. Medal lantas Ida Betari Durga tur ngandika teken I Cicing Gudig, "Ih iba cai I Cicing Gudig, ngenken dadi iba buin mai?" Matur I Cicing Gudig, "Inggih paduka Betari, titiang tan wenten demen dados manusa panjak. Yan paduka Betari ledang, titiang mapinunas mangda dados "Patih". Ida Betari Durga lugra.<br />
<br />
Nujuang pesan kone dugase ento Ida Sang Prabu ngrereh buin adiri. I Cicing Gudig lantas kandikaang dadi Patih, tur I Cicing Gudig ngiring."Beh keweh pesan i dewek dadi Pepatih, tusing maan ngenken-ngenken, begbeg pesan kandikayang tangkil ka puri. Yan i dewek dadi Anak Agung, kenken ya legan nyete nunden-nunden dogen." Keto kenehne I Cicing Gudig. Nyanan petengne buin kone ia mabakti di Pura Dalem, mapinunasang apang dadi Anak Agung. Ida Betari Durga lugra, lantas patuh pesan kone goban I Cicing Gudige teken warna Ida Sang Prabu.<br />
<br />
Kacrita sedek dina anu Sang Prabu lunga maboros ka alase, macelig kone I Cicing Gudig ka puri. Dening patuh goban I Cicing Gudige teken Ida Sang Prabu, dadi kasengguh Ida Sang Prabu kone ia baan I Patih muah teken prayogiane ane len-lenan.<br />
Matur I Patih saha bakti, "Titiang mamitang lugra Ratu Sang Prabu, punapi awinan dados Cokor I Ratu paragayan tulak saking paburuan?" Masaut I Cicing Gudig, "Kene Patih, mawinan nira tulak, saking nira ngiringang sabdan Betara, tan kalugra nira malaksana mamati-mati. Kandikayang lantas nira tulak. To juru borose ada pinunasa teken nira, tusing ngiring mantuk, krana kadunga suba makenaan. Nira nglugrahin, mawanan tan pairingan nira mulih." Keto pamunyinne I Cicing Gudig, teka jag ngugu kone I Patih muah panjake ane len-lenan.<br />
<br />
Kacrita sai-sai kone I Cicing Gudig ngraosin anak mawikara. Reh Cicig gudig tuara nawang lud, makejang wikaran anake pelih baana ngundukang, ane patut menang kalahanga, anak patut kalah menanganga. Mawanan kaupet kone I Cicing Gudig dadi Agung, sawai-wai ngencanin anak mawikara dogen. Yan I Dewek okan Anak Agung, kenken ya demene, kema mai malali iringang parekan, di kenkene magandong, buina tusing pesan ngitungan apan-apan, sajawaning ngamah teken malali dogen.<br />
Nyanan petengne, mabakti kone buin I Cicing Gudig di Pura Dalem, mapinunas apang dadi okan Anak Agung. Ida Betari Durga lugra. Patuh lantas gobanne I Cicing Gudig buka warnanida Raden Mantri.<br />
<br />
Buin mani semenganne, maorta ilang kone lantas Ida Raden Mantri. Ya sedeng ewana jerone ngibukang Raden Mantri, deleng-deleng kone lantas I Cicing Gudig ngapuriang. Reh Cicing Gudig kasengguh Raden Mantri, makesiar kone keneh wang jerone makejang.<br />
Kacrita jani I Cicing Gudig kapurukang malajah masastra. Dening asing ajahina muah takonina I Cicing Gudig tuara karoan baana apa, saapan kone lantas gurune ngemplangin I Cicing Gudig. "Koang," keto kone aduhanne I Cicing Gudig. Dening keto, buin kone pasangetina ngemplangin I Cicing Gudig. "Koang," keto kone buin aduhanne. Buin kemplangina tur pasangetina, buin kone I Cicing Gudig makoangan. Brangti kone lantas gurunne, lantas ia nyemak penyalin anggona nigtig I Cicing Gudig, kanti enceh-enceh, mara kone suudanga.<br />
<br />
Kacrita nyanan petengne kone ka Pura Dalem lantas I Cicing Gudig mabakti, mapinunas apang buin dadi Cicing Gudig buka jati mula. I Cicing Gudig lantas buin dadi cicing gudig.<br />
<br />
<br />
sumber : photopocket.deviantart.com/journal/I-CICING-GUDIG-Satua-Bali-372713397</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-11909814081531599162013-08-29T10:00:00.002-07:002013-08-29T10:00:48.057-07:00Satua Bali : Pan Balang Tamak<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.bukuhindu.com/img/669209834.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.bukuhindu.com/img/669209834.jpg" height="320" width="222" /></a></div>
Ada reko anak madan Pan Balang Tamak, maumah di désa anu. Kacrita ia sugih pesan tur ririh makruna, muah tuara nyak kalah tekén pada timpalné di déśa totonan. Baan té saking kruna daya upayané anggona ngamusuhin déśané. Yén upamaang dayan Pan Balang Tamaké, patuh buka bun slingkad lutungé, baan saking beneh. Ento kranané Pan Balang Tamak sengitanga baan désané. Yén tuah dadi baan désané, apanga ia makisid wiadin mati apanga sing ada enu nongos di désané totonan. Baan té tra ada mintulin pagaén désané, bakal ngaénang dosan Pan Balang Tamaké ento.<br />
<br />
Di sedek dina anu paum désané bakal nayanang Pan Balang Tamak, mangdéné ia kena danda. Lantas panyarikan désané nundén ngarahin Pan Balang Tamak, kéné arah-arahné, ”Ih Pan Balang Tamak, mani semengan mara tuun siap, désané luas ka gunung ngalih kayu, bakal anggon menahin balé agung. Nyén ja kasépan, bakal danda.” Kéto arah-arahé tekén Pan Balang Tamak.<br />
<br />
Kacarita maniné semangan mara tuun siyap, lus désané makejang, nanging Pan Balang Tamak masih enu jumah padidian, krana ia ngantiang siapné tuun uli bengbengané. Makelo ia ngantiang, tondén masih siapné tuun. Ada jenengné makakali tepet, mara siapné tuun uli di bengbengané, ditu mara ia majalan, nututin désané luas ngalih kayu ka gunung. Tondén makelo ia majalan, tepukina krama désané suba pada mulih negen kayu, dadi Pan Balang Tamak milu malipetan. Kacrita suba neked jumah, lantas désané paum, maumang Pan Balang Tamak lakar kena danda, krana ia tuara nuutang arah-arahé. Ditu laut désané nundén ngarahin Pan Balang Tamak.<br />
<br />
Kacrita Pan Balang Tamak suba teka, lantas klihan désané makruna, ”Ih Pan Balang Tamak, jani cai kena danda. Masaut panyarikan désané, ”Ento baan cainé tuara ngidepang arah-arahé ngalih kayu ka gunung.” ”Mangkin, mangkin jero panyarikan, sampunang jeroné ngandikayang titiang tuara ngidepang arah-arahé, déning kénten arah-arahé ané teka tekén titiang: désané mani semengan mara tuun siap bakal luas ka gunung. Déning tiang ngelah ayam asiki buin sedek makaem, dadi makelo antiang tiang tuunné uli di bengbengané. Wénten manawi sampun kali tepet, mara ipun tuun. Irika raris titiang mamargi, nuutang sakadi arah-arahé ané teka tekén tiang. Éngken awanan tiangé kena danda?” Kéto munyin Pan Balang Tamaké, dadi désané sing ada ngelah keneh nglawan paksanné Pan Balang Tamak.<br />
<br />
Kacrita buin maninné Pan Balang Tamak karaahin ngaba sengauk, bekel menahang balé agung. Pan Balang Tamak ngaba sanggah uug ka pura désa sambilanga makruna kéné, ”Ené sanggah uug, apanga benahanga baan désané.” Dadi engon désané ngenot abet Pan Balang Tamaké kéto. Baan kéto masih tan sah keneh désané bakal ngaénang salah Pan Balang Tamaké.<br />
<br />
Maninné Pan Balang Tamak kaarahin maboros ka gunung. Kéné arah-arahé, ”Mani désané maboros, apanga ngaba cicing galak. Nyén ja tuara ngelah cicing galak, lakar kena danda.” Kéto arah-arahé arah-arahé ané teka tekén Pan Balang Tamak. Krama désané suba pada yatna, néné tuara ngelah cicing galak, pada nyilih. Yén Pan Balang Tamak ngelah kuluk bengil aukud buin tuara pati bisa malaib.<br />
<br />
Kocap buin maninné las désané maboros, tur pada ngaba cicing galak-galak, ngliwat pangkung ngrémbéngan dalem-dalem. Yén Pan Balang Tamak majalan paling durina pesan sambilanga nyangkol cicingné. Mara ia neked sig ngrémbéngé, sing dadi baana ngliwat, lantas ia ngaé daya apang mangdén désané teka nyagjagin ibanné, laut ia jerit-jerit. ”Bangkung tra gigina, bangkung tra gigina.” Mara dingeha baan désané, kadéna timpalné nepukin bangkung, lantas pada nyagjagin. Mara neked ditu enota Pan Balang Tamak jerit-jerit, lantas takonina: ”Apa kendehang Pan Balang Tamak?” Masaut Pan Balang Tamak, kéné pasautné, ”Pangkung tra ada titina.” Béh, sengap déśané, belog-beloga baan Pan Balang Tamak. Payu baangina titi, gantin Pan Balang Tamaké tuara kena danda. Kacrita suba neked di alasé, lantas déśané pada ngandupang cicingné ka tengah beté, ada né ngepung kidang, ada ngepung céléng, ada ngepung manjangan, ada ngongkong bojog sig punyan kayuné. Yén Pan Balang Tamak kelad-kelid sambilanga nyangkol cicingné mara neked punyan kétkété. Lantas entunganga cicingné ka punyan kétkété. Ditu koang-koang cicingné ngengsut, tuara bisa tuun, tra bisa menék, laut Pan Balang Tamak masaut: ”Ih jero déśa, tingalin cicing tiangé ngraras ka punyan kétkété. Nyén déśané ngelah cicing galak buka cicing tiangé? Jani tiang nandain déśané, baan déśané sing ada ngelah cicing galak buka cicing tiangé.” Kéto munyin Pan Balang Tamaké, dadi déśané sing ada bisa masaut, payu kenaina danda baan Pan Balang Tamak. Suba koné kéto lantas pada mulih maboros.<br />
<br />
Kacrita maninné buin karahin Pan Balang Tamak, yén déśané mani sangkep di bale banjaré. Mara Pan Balang Tamak ningeh arah-arahé kéto, lantas ia ngaé jaja uli injin, bakal anggona melog-melog déśané. Maninné makikén sangkep, lantas Pan Balang Tamak ngaba jaja uli injin, mapulung-pulung amun tain cicingé tekén yéh, laut pejang-pejangina sig sendin balé banjaré muah kecirina tekén yéh. Nyén ngadén tra tain cicing?<br />
<br />
Kacrita suba pepek déśané, lantas Pan Balang Tamak mauar-uar, kéné munyiné, ”Ih jero makejang, nyén ja bani naar tain cicingé totonan, tiang ngupahin pipis siu.” Masaut panyarikanné, ”Bes sigug abeté mapeta, ento nyén nyak ngamah tain cicing? Indayang cai ngamah. Lamun bani, icang ngupahin pipis siu.” Mara kéto lantas pelen-pelena baan Pan Balang Tamak, dadi cengang déśané ngiwasin Pan Balang Tamak bani ngamah tain cicing. Puputné payu déśané dendaina sin baan Pan Balang Tamak. Déning kéto mawuwuh-wuwuh brangtin déśané muah tan sah bakal ngaénang daya upaya, manang dané Pan Balang Tamak mati wiadin kena danda.<br />
<br />
Maninné buin Pan Balang Tamak kaarahin, yén sing eda dadi ngenjek karang anak muah malih-alihan ka abian anaké, yén lejeh bani, bakal kena danda gedé. Kéto uar-uaré. Jet kéto baan Pan Balang Tamak tuara kéweh, krana ia saking patut. Ditu ia ngaé daya, gérété puleté ané di sisin pekené anggona abian pagehina lidi, apesina baan benang.<br />
<br />
Kacrita mara tebeng pekené, ada anak makita masakit basang, lantas nylibsib ka puleté, laut masuak Pan Balang Tamak, ”Ih jero déśa, tiang nandain anak ngamaling ka abian tiangé.” Dadi cengang anaké né masakit basang éndahanga baan Pan Balang Tamak. Masaut anaké masakit basang, ”Apa salah tiangé, muah dadi nagih nandain jeroné?” Masaut Pan Balang Tamak, ”Jeroné macelep ka abian tiangé muah mamaling pamula-mulaan tiangé. Ento apa bongkos jeroné?” Mara ungkabanga, saja mrareket puleté sig kambenné. Puputné payu ia dendaina baan Pan Balang Tamak.<br />
<br />
Kacrita déśané kéweh pesan ngencanin Pan Balang Tamak, daya kudang daya singa ada mintulin. Né jani kéneh déśané bakal nunasang paporongan tekén anaké agung.<br />
<br />
Gelisang crita, cuba koné kicén cetik ané paling mandina, apanga Pan Balang Tamak mati sapisanan. Kocap Pan Balang Tamak suba ningeh bakal kagaé-gaénang patinné, lantas ia makruna tekén kurenanné, ”Yén awaké suba mati, gantungin bok awaké temblilingan. Suba kéto sedédéngang sig piasané. Buina pagelah-gelahané pesuang, pejang sig balé sekenem, rurubin baan kamben putih sambilang pangelingin. Nah, bangkén awaké wadahin peti, pejang jumah metén.”<br />
<br />
Gelisang crita, suba Pan Balang Tamak mati ngamah cetik paican anaké agung. Lantas Mén Balang Tamak nuutang buka pabesen Pan Balang Tamaké. Kacrita déśané ngintip Pan Balang Tamak, mati kalawan tan matiné. Mara ia neked jumah Pan Balang Tamaké, Pan Balang Tamak masedédég sig piasanné sambilanga mamantra ngambahang bok. Ditu déśané maselselan, pada ngorahang cetiké jelék. Lantas déśané buin parek ka puri, ngaturang panguninga yén Pan Balang Tamak tuara mati. Mara kéto bendu anaké agung, déning cetiké kaaturang tra mandi. Lantas ida ngandika, ”Kénkén cetiké dadi tra ngamatiang, indayang awaké ngasanin. Mara ajengan ida abedik, lantas ida séda prajani.<br />
<br />
Kocap Mén Balang Tamak ningeh orta, yén anaké agung suba séda ngajengan cetik, lantas ia ngékanang bangkén kurenanné buka né suba.<br />
<br />
Kacrita suba sanja, ada dusta ajaka patpat mapaiguman, bakal mamaling ka umah Pan Balang Tamaké. Mara enota kurenan Pan Balang Tamaké mangelingin kurenanné sig balé sekenemé, lantas ia macelep ka umah metén, tepukina peti gedé buin baat pesan, laut sanglonga, senamina, tegena ajaka patpat. Suba koné neked ka tengah beté, makruna timpalné, ”Dini suba gagah!” Masaut timpalné, ”Maebo bangké dini, jalan indayang dituan.” Lantas kisidang masih maebo bangké. Buin makruna timpalné, ”Jalan suba aba ka pura déśa, ditu nyén bani ngutang bangkaan.” Masaut timpalné, ”Jalan!” Lantas tegena petiné, abana ka pura. Mara neked ditu, lantas ungkabanga. Mara enota bangkén Pan Balang Tamaké nyengkang, lantas plaibina, kutanga petiné ditu.<br />
<br />
Kacrita maninné mara galang kangin, nuju jero mangku ngaturang canang ka pura, mara nengok sig kori agungé, tingalina ada peti gedé di natah piasé, lantas jero mangku masila tiding sambilanga nyumbah: ”Bataran titiangé mapaica, bataran titiangé mapaica.” Baan sing ada bani mungkah, ngantiang apanga pepek déśané teka. Mara teka ukud nyumbah, teka ukud nyumbah.<br />
<br />
Suba koné pepek pada nyumbah, lantas petiné bungkaha, nget bangkén Pan Balang Tamaké nyengku, dadi tengkejut déśané, buin pada misuhin bangkén Pan Balang Tamaké. Ento japin pisuhin, mlutang ya, kadung suba bakat sumbah. Puputné déśané tuyuh méanin muah nanemang bangkén Pan Balang Tamaké. Kéto katuturannya.<br />
<br />
<br />
Sumber : imadesudiana.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com1Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-92033405446500219722013-08-29T09:56:00.000-07:002013-08-29T09:56:23.640-07:00Satua Bali : I Tuung Kuning<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://bebekbengil.files.wordpress.com/2011/12/tajen.jpg?w=300&h=268" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://bebekbengil.files.wordpress.com/2011/12/tajen.jpg?w=300&h=268" /></a></div>
Ada tuturan satua, babotoh kêmbar madan I Pudak. Ia kasap pêsan koné mamotoh, buin mêlah koné paranné nyak matêbah. Ia ngêlah kurungan simaluné tuwah dadua, jani sêkaté pêpêsan mênang ia matajén, ngêliunang dogén kurungané. Makêlo-kêlo nganti pênyatusan ia ngêlah kurungan. Nganti kéwêh kurênané barêng ngêncanin, maang ngamah magadang. Kurênané bêling gêdé lantasan, aji nyampatang tainé sêlid sanja dogén suba kéwêh. Siapné dogén mandus apang têlu ané awai, amah-amahané sêmêngan jagung, têngai godêm, sanjê gabah, miwah awakné kêpêl-kêpêlê. Mapêsuang sabilang wai apang kêna matan ai sêmêngan. Kadi rasa I Pudak sing mandus ané awai ulian ngêncanang siapné totonan. Kacêrita I Pudak lakar luas ka dajan gunung, mabêsên koné ia têkén kurênané, “Wayan, Wayan mani wakê lakar luas joh, né nyai kéné bêling gêdé, waké tondén karoan makêloné luas, sing satondén têka nyai suba ngêlah panak, lamun muani anaké cêrik, mêlahang mên miara, lamun luh matiang dogén têndasné, têktêk baang kurungané makêjang pada abêdik. Waké tusing yêng gati ngêlah pianak luh, I déwék tuyuh ngêdénang dogén mêgadangin pêtêng lêmah, suba dogén kêlih pisagané manjakang”. Kéto pabêsên I Pudak têkén kurênané, nyak koné ané luh ngidêpang. Nah buin maniné luas koné suba I Pudak. Mara makêtêlun I Pudak luas ka Dén Bukit, kurênané ngêlah lantas pianak, laut luh koné pianakné. Béh kéwêh gati mémén anaké cêrik ênto. “Né kénkénang jani I cêning, konkona nêktêk lantas têkén bapané, laut baang siap. Yan tuutang kênêh bapané, pianak matiang, jabin jêlêmê buduh. Né kénkén jani baan madaya”. Kéto abat mémén anaké cêrik ngrêngkêng padidiana. Makêlo koné baana bêngong, lantas tumbuh dayané mémén anaké cêrik. “Ah, ari-ariné dogén têktêk baang siap pada mabêdik”. Kacêrita ari-ariné dogén lantas têktêka, to lantas banga siapé padê mabêdik. Pianakné adanina Ni Tuwung Kuning. Suba koné kéto, anaké cêrik ajaka lantas kumah méméné. Têkêd koné ditu, têngkêjut lantas dadongné. “Né kali kénkén nyai ngêlah pianak cêrik?” “I Busan mémé”, “Dadi mara makêplos panak nyainé suba ajak mai?” “Kéné mémé, adê pabêsên bapanné I pidan, anak konkona nêktêk maang siap, yén luh panaké. To kranané anaké cêrik ajak icang mai. Mémé ngajak I cêning nah?”. Icang takut ngajak jumah nyén têka bapanné, payu lêmpagina icang, anak iya brangsongan pêsan. Nyén lamun ia têka lakar orahang suba mati dogén I cêning”. Masaut méméné “nah lamun kéto, dini suba pêjang I cêning mémé ngajak. Ingêtang nyén nêlok-nêlokin mai baang yéh nyonyo” “Nah, mémé, dong jêmakin I cêning, icang mulih, nyén têka bapanné”. Jêmakina lantas anaké cêrik baan méméné. Suba kéto mémén anaké cêrik ngénggalang mulih. Kacêrita jani, sêlid sanja koné dêlokina anaké cêrik têkén méméné panyonyoina dogén, suud kéto ngênggalang koné ia mulih. Kadéna buin kêjêpné bapané mulih, tusing masih ada. Buin abulan masih tusing têka. Nganti tibanan koné kurênané luas. Kacêritayang jani, ngancan kêlih ngancan jêmêt Ni Tuwung Kuning magarapan. Yan kudang taun makêloné I Pudak luas matajén, critayang jani ia suba mulih pipisné têlah kalah, tuwing ênu nang akéténg. Têkêd jumahné ia nakonang pianakné. Kurênané ngorahang pianakné luh tur suba têktêka baangê siap. Siapné makruyuk, ngorahang pianakné kingsananga jumah dadongné, tur ari-ariné têktêka banga siap. Kakruyuk siapé kéto dogén, laut kurênané kaukina. Kurênané konkona ngalih pianakné ka umah dadongné. Ni Tuwung Kuning aliha ajaka mulih. Têkêd jumah ia lantas ajaka ka alasé. Di Têngah alasé Ni Tuwung Kuning nagih matianga. Jêg têka dêdariné nyaup Ni Tuwung Kuning. Ni Tuwung Kuning siluranga aji gêdêbong. I Pudak sahasa nêktêk gêdêbong, abana mulih. Têkêd jumah baanga siapné. Rêramané pada sêbêt ningêhang I Pudak nêktêk pianakné anggona amah-amahan siap, nanging I Pudak tusing pisan ya ningêhang tutur rêramané totonan. Makêlo-kêlo I Pudak suba tuwê, kadi rasa majalan suba tusing ngidang. Sêkancan pênyakité ané ada, mêcêlêp di awakné I Pudak, kranê ia tusing ngêlah sêntana, tusing ada ané mamanjakin ia, rikalaning ia nagih dêdaaran, tusing ada ané nyêmakang, ditu lantas ia I Pudak masêsêlan. Kêto suba karma phalané anaké ané dêmên mamotoh, tusing dêmên ngurus pianak, kurênan tusing sayang, rêramê makêjang ngêjoh, kéto masih Widiné ngêjoh têkên I ragê.<br />
<br />
Sumber : bebekbengil.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-33684369985534810972013-08-29T09:51:00.001-07:002013-08-29T09:51:44.741-07:00Satua Bali : Pengangon Bebek<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://www.badrafineartgallery.com/traditional_images/IMG_2316l.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://www.badrafineartgallery.com/traditional_images/IMG_2316l.jpg" height="266" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi pengangon bebek</td></tr>
</tbody></table>
Ada katuturan satua pangangon bebek madan Pan Meri. Sangkal ia madan Pan Meri, kerana dugase i malu ia liu gati ngelah memeri utawi panak bebek. Sakewala lacur tusing dadi kelidin, panyatakan merine mati kena gering. Enu kone masisa buin aukud sada merine ento ane paling bengil tur berag. Ento jani kapiara baan Pan Meri. Semengan nyanjaang epot Pan Meri ngenang amah-amahan merine bengil ento. Di kengkene ka telabahe abana masileman apang nyak kedasan goban merine buin abedik. Merine bengil ento masih jemet pesan teken Pan Meri. Yening Pan Meri nuju ngarit jeg nutug di durine sambila munyi kwek….kwek…. kwek….! Bagia atine Pan Meri ngelah ubuhan jemet buka keto. Diastun tuah aukud turin bengil sakewala mawiguna pesan marep Pan Meri. Kacerita galahe suba sanja. Pan Meri lakar ngemaang amah merine. Pan Meri lantas ngaukin ri…ri….ri…ri…! Nanging merine tuara ada. Sengap paling Pan Meri mengalihin kema mai masih tuara tepukina. Pan Meri lantas nuluh telabah ngalihin sambilanga mangaukin, naler masih tuara ada. Kanti suba sandikala Pan Meri ngalihin tusing masih tepukina merine. “Uduh….Dewa ratu. Dija ya merin titiange. Dadi bisa tusing ada, kija lakuna malali. Len suba sandikaon buin kejep dogen suba peteng sinah lakar tusing tepuk apa!” Uyang paling kone Pan Meri sada sedih merine tuara tepuka. Saget nangked kone Pan Meri di tanggun telabahe beten punyan asem, ada batu gede. Ditu kocap tongose tenget tur pingit. Sedek bengong Pan Meri, jeg teka anak gede selem, siteng tur tangkahne mabulu. Paliatne nelik tur gigine rangap macaling. Pan Meri kesiab takut nagih malaib sakewala batisne lemet awakne ngetor. Anake gede selem ento meekin Pan Meri. “Suba sandikaon adi enu masih kema mai. Apa kalih dini, Pan Meri?” keto omongne I gede selem. Ngejer Pan Meri nyautin, “Icang ngalih merin icange. Suba sanja konden mulih. Pedalem, icang ngelah meri tuah aukud!” “Ooh…keto. Mula saja tuni sanjane ada meri mai ngelangi. Nah jani jemakanga ja, antiang dini!” I gede selem maselieb ka durin batune. Pan Meri mara ningeh keto prajani ilang takutne. Kendel atine buin bakata merine. Suba keto teka I gede selem ngaba meri, bulune alus awakne kedas tur jangih pesan munyine. “ene merine, Pan Meri?” “Tidong, meri icange anak bengil!” Buin I gede selem mesuang meri. Jani merine mokoh tur kedas nyalang. Yen adep sinah bakal maal payu. “Ane ene merine?” “Tidong, meri icange berag tur bengil!” Kacarita suba liu pesan I gede selem mesuang memeri. Sakewala Pan Meri setata ngorahang tidong, kerana mula saja merine makejang ento tidong merine Pan Meri. Suba keto I gede selem buin ngomong. “Beh…adi makejang tidong. Lamun keto aba suba makejang merine ento!” “Aduh…, icang tusing bani, ento tusing icang ngelah. Meri icange tuah aukud, berag tur bengil!” masaut Pan Meri. “Ne mara jadma patut. Tumben jani kai nepuk jadma buka Pan Meri. Eda takut…, merine bengil ento mula kai ane ngaba. Nah.., duaning Pan Meri maparisolah sane patut tur tusing loba, kai jani ngemaang meri buin aukud. Melahang ngubuh apang bisa nekaang hasil. Ne jani aba merine mulih!” Tan sipi kendelne Pan Meri nepukin merine mulih. Mare keto saget I gede selem ilang tur di samping batune gede ada meri buin aukud. Pan Meri ngaturang suksma tur nglantas mulih ngaba meri dadua. Kacerita meri Pan Meri suba mataluh makelo-kelo mapianak. Liu pesan jani Pan Meri ngelah meri. Ia jani dadi sugih ulian madagang memeri. Keto yening dadi jadma maparisolah utawi malaksana patut, tusing loba, nyak buka cara Pan Meri, sinah kapaica wara nugrah sane nekaang bagia<br />
<br />
sumber : bebekbengil.wordpress.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-50858000552747135052013-08-29T09:48:00.001-07:002013-08-29T09:48:23.652-07:00Satua Bali : Cupak Grantang<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://bebekbengil.files.wordpress.com/2011/12/cupak-grantang.jpg?w=300&h=216" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://bebekbengil.files.wordpress.com/2011/12/cupak-grantang.jpg?w=300&h=216" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">ilustrasi cupak grantang</td></tr>
</tbody></table>
Ada katuturang satua, I Cupak teken I Grantang. Menyama ajaka dadua. I Cupak ane kelihan, I Grantang ane cerikan. Goba lan parilaksanan kaka adi punika doh pesan matiosan. I Cupak gobane bocok, kumis jempe, kales, brenges, lan bok barak keke alah duk. Basang gede madaar kereng pesan. Nanging joh bina ajaka adine I Grantang. I Grantang pengadegne lanjar, goba alep bagus, asing-asing anake ngantenang makejang ngedotang. Kemikane manis tur anteng magarapan. Kacarita sedek dina anu, i Cupak ajak I Grantang matekap di carike, I Grantang matekap nututin sampi, nanging i Cupak satate maplalianan dogen gaene. Tusing pesan I Cupak ngrunguang adine magae. Disubane I Grantang suud matekap mara I Cupak teka uli maplalianan. Yadiastun keto bikas beline masih luung penampene I Grantang. I Grantang ngomong munyine alus tur nyunyur manis. “Kemu beli malunan mulih tiang lakar manjus abedik. “I cupak masaut gangsar,”Lamun keto kola lakar malunan mulih, adi. I Cupak laut majalan mulih. Disubane joh liwat uli sig I Grantange manjus, ditu lantas I Cupak makipu di endute kanti awakne uyak endut. Disubane keto, I Cupak nutugang majalan ngamulihan saha jlempah jlempoh. Kacarita ane jani i Cupak suba neked diwangan umahe, ditu laut I Cupak gelur-gelur ngeling. Meme bapane tengkejut ningehin eling panakne tur nyagjag laut nakonin,”Cening-cening bagus Wayan Cupak anake buka cening ngudiang cening padidi mulih buine blolotan, men adin ceninge I Made Grantang dija?” Disubane keto petakon reramane, laut masaut i Cupak sambilange ngeling. “Kene ento bapa lan meme Kola anak uli semengan metekap dicarike I Grantang anak meplalianan melali dogen uli semengan, buine ia ento ngenemin anak luh-luh dogen gaene”. Mara monto pesadune I Cupak bapane suba brangti teken I Grantang. Suud keto laut bapane ngrumrum I Cupak. “Nah, mendep dewa mendep, buin ajahan lamun teka I Grantang lakar tigtig bapa, lakar tundung bapa uli jumah. “Lega pesan kenehne I Cupak ningeh bapane pedih teken I Grantang. Apang tusing ketara dayane jele, I Cupak pesu ngaba siap lakar mabongbong. Ane jani kacaritayang I Grantang suba ngamulihang uli carik genah ipun magarapan. I Grantang majalan jlempah jlempoh kabatek baan kenyelne kaliwat. Tan kacaritayang malih kawentenang ipun ring margi, kancit sampun neked jumahne. Duk punika sahasa bapane teka nyag jag nyambak tur nigtig. Bapane ngomong bangras. Makaad cai makaad Grantang, nirguna bapa ngelah panak buka cai. Goba melah, solah jele, tur tuara demen nyemak gae, men nyak adung goba ajaka bikase? Dija cai maan ajah-ajahan keto? ” I Grantang ngeling sigsigan merasa teken dewek kena pisuna. Ngomong laut I Grantang, sakewala raosne pegat-pegat duaning sambilange ngeling. “Nah, Bapa yan suba keto keneh bapane, nundung anake buka tiang….uli jumah, tiang nerima pesan tresnan bapane ento. Dumadak-dumadik sepatilar tiang uli jumah bagia idup bapa miwah belin tiange I Cupak. Amonto I Grantang ngomong teken bapane laut majalan makaad uli jumah. Lampah laku pajalane I Grantang tur jlempah-jlempoh pejalane kabatek baan naanang basang seduk. Sakit saja kenehne I Grantang ningeh munyin bapane abuka keto. Disubane joh I Grantang liwat, teka lantas I Cupak turnakonang adine I Grantang. “Meme…Bapa…adin kolane dija? ” Mesaut laut bapane, “Adin I Dewane suba tigtig bapa tur suba tundung bapa uli jumah. Jani apang tawange rasan mayusne ento.” Mara keto pasaut bapane I Cupak ngeling gelur-gelur tur mamunyi : “Ngudiang ketang bapa adin kolane. Dadi tundung bapa adin kolane, dija jani alih kola adin kolane …anak kola …anak … anak kola ane mayus magae, ngudiang adin kolane tundung bapa?” Ningeh munyin I Cupake keto dadi engsek memen bapane, merasa teken dewek pelih. “Jani kola lakar ngalih adin kolane, lakar abang kola takilan!” Masepan-sepan memene ngaenang I Cupak takilan. Kacarita jani I Cupak ninggal umah ngalain memen bapane lakar ngruruh I Grantang. Gelur gelur I Cupak ngaukin adine Adi….adi….adi..Grantang … ene kola teka ngaba takilan ..Adi!” Cutetin satua, bakat bane ngetut adine, tepukina ditengah alase. Ditu lantas I Cupak ngidih pelih teken adine. Adi jalan mulih adi, ampurayang Beli adi, jalan adi mulih!” I Grantang mesaut alot, “kema suba Beli mulih padidi, depang tiang dini naenang sakit ati, diastun tampin tiang mati.Apa puaran tiange idup tusing demenin rerama. “Disubane buka keto pasaut adine laut nyawis nimbal natakin panes tis, suka duka ajak dadua. Jalan mareren malu adi, kola kenyel pesan nugtug adi uli jumah. Ene kola ngaba takilan, jalan gagah ajak dadua. “I Cupak lantas nunden adine ngalih yeh, “Kema adi ngalih yeh, kola nongosin takilane dini. “Nyrucut I Grantang ngalih yeh. Disubane I Grantang liwat joh, pesu dayane I Cupak lakar nelahang isin takilane. Sepan-sepan I Cupak ngagah takilane tur daara telahanga. Sesubane telah, kulit takilane besbesa tur kacakanga di tanahe. Nepukin unduke ento lantas I Cupak dundune teken I Grantang. I Cupak mani-mani kapupungan. “Aduh adi apa mesbes takilane ne? Bes makelo Adi ngalih yeh kanti takilane bakat kalain pules. Nah ne enu lad-ladne jalan gagah ajak dadua.”Disubane ada raosne I Cupak buka keto laut masaut I Grantang, “Nah daar suba beh, tiang tusing merasa seduk” I Cupak medaar padidiana, ngesop nasi nginem yeh, celekutang nitig tangkah, suud madaar I Cupak taagtaag nyiriang basang betek. Disubane I Cupak ajaka I Grantang maan mareren laut ngalanturang pejalane. Kacarita ane jani I Cupak lan I Grantang neked di Bencingah Puri Kediri. Di desane ento suung manginung, tusing ada anak majlawatang. Pejalane I Cupak ngetor kabatek baan jejehne, jani suba neked kone ia di jaba puri Kedirine, ditu I Cupak nepukin peken. Di pekene masih suung manginung tuah ada dagang nasi adiri buina mengkeb madagang. Ngatonang unduke buka keto, ditu laut I Grantang metakon teken dagange ento, “Nawegang jero dagang nasi, titiang matur pitaken, napi wastan jagate puniki, napi sane mawinan jagat druwene sepi. I Dagang nasi masaut, Jero, jero anak lanang sareng kalih jagate puniki mawasta jagat Kediri. Jagat puniki katiben bencana. Putran Ida Sang Prabu kapandung olih I Benaru. Ida Sang Prabu ngamedalang wecana, sapasiraja sane mrasidayang ngrebut putran gelahe tur mademang I Benaru jagi kaadegang agung ring jagate puniki. Wantah putrin Ida sane kaparabiang ring sang sane prasida mademang I Benaru. I Cupak masaut elah, “ah raja belog kalahang Benaru. Kola anak suba bisa nampah Benaru. Eh dagang, kema orahang teken rajabe dini. Bantes Benaru aukud elah baan kola ngitungang”. I Grantang megat munyin beline, “Eda Beli baas sumbar ngomong, awak tusing nawang matan Benaru. Patilesang raga beline digumin anak. “Sakewala I Cupak bengkung ngelawan tur tuara ngugu munyin adine. “Adi baas setata, adi mula getap. Kalingke nampak ngadeg gumi, baanga ngidih nasi dogen beli nyak ngematiang I Benaru. “I Grantang nglanturang munyine teken jero dagang nasi. “Inggih jero dagang nasi durusang uningan marika ring Ida Sang Prabu. Titiang jagi ngaturang ayah, ngemademang ipun I Benaru. “Duaning asapunika wenten pabesene I Grantang, laut I dagang nasi gagesonan nangkil ka puri. Nganteg ring puri I Dagang nasi matur, “Inggih Ratu Sang Prabhu sasuhunan titiang, puniki wenten tamiu sareng kalih misadia jagi ngemademang I Benaru. Riwawu asapunika atur I Dagang nasi, premangkin ledang pisan pikayun Ida Sang Prabhu. Raris Ida Sang Prabhu ngandika, ” Ih memen cening, yen mula saja buka atur men ceninge, lautang kema tunden ia tangkil ka puri apang tawang gelah!” Sesampune wenten renteh wacanan Ida Sang Prabhu,’I Dagang nasi jek ngenggalang ngalih I Cupak teken I Grantang. Nganteg di peken dapetange I Cupak masehin lima mara suud madaar. I Grantang kimud kenehne nepukin beline setata ngaba basang layah. I Grantang laut ngomong. “Nawegang jero dagang belin tiange iwang ngambil ajengan, mangda ledang jero ngampurayang santukan titiang nenten makta jinah. “I Cupak masaut, “Saja kola nyemak nasi, ampura kola, tusing sida baan kola naanang basang layah. “I Dagang nasi anggen kenehne ningeh munyine I Grantang. Munyin I Cupake tan kalinguang. I dagang nasi laut nekedang pangandikan Ida Sang Prabhu, apang tangkil ajaka dadua. Sesampune katerima pabesene punika olih I Dagang nasi. Teked di puri hut panjake pati kaplug melaib, kadene I Benaru. Kacrita sane mangkin I Cupak lan I Grantang sampun tangkil ring ajeng Ida Sang Prabhu raris Ida Sang Prabhu ngandika, “Eh cai ajak dadua cai uli dija, nyen adan caine?” I Grantang matur dabdab alon,”Nawegang titiang Ratu Sang Prabhu, titiang puniki wantah jadma nista saking jagat Gobangwesi. Munggwing wastan titiang wantah I Grantang, niki belin titiange mewasta I Cupak. Titiang jagi matetegar nyarengin sewayambarane puniki ngamademang ipun satrun palungguh I Ratu I Benaru. Konden suud aturne I Grantang saget sampun kasampuak olih I Cupak, tur ngomong kene, “Kola seduk, kola lakar ngidih nasi abetekan. Basang kolane layah. Suud keto I Cupak ajak I Grantang mapamit. Ida Sang Prabhu mapaica cincin mas masoca mirah teken pajenengan puri Kediri. Ento pinaka cirin I Grantang dados utusan. Gelisang carita I Cupak kebedak-bedak, lantas nepukin telaga linggah tur bek misi yeh. Ditu lantas I Cupak morahang teken adine. “Adi…adi Grantang mareren malu, kola kenyel tur bedak pesan, kola lakar ngalih yeh ditu di telagane. “Kasautin laut pamunyin Beline teken I Grantang, “Eda beli ditu ngalih yeh, ento anak yeh encehne I Benaru tusing dadi inem, beli, “Ningeh munyin adine keto I Cupak makesiab ngatabtab muane putih lemlem. I Grantang nutugang majalan. I Cupak buin nepukin gegumuk maririgan. Ditu buin I Cupak matakon teken adine, “Nyen ane ngae gunung gunungan dini adi?” sambilange maklemir I Grantang nyaurin petakon beline. “Ene tusing ja gunung-gunungan beli, ene mula tuah taine I Benaru beli. I Cupak makraik baan takutne. “Aduh mati jani beli adi, yan mone geden taine, lamun apa ja gedene I Benaru, adi?. Jalan suba mulih adi. I Grantang nguncangang majalan ngungsi Guane I Benaru. I Cupak bejag bejug nutug I Grantang. Kacaritayang sane mangkin I Cupak ajaka I Grantang suba teked di sisin goane I Benaru. Umah I Benaru ditengah goane. I Cupak laut ngomong ” Adi …. kola tusing bani tuun adi, adi dogen suba masiat ngelawan I Benaru. Kola ngantiang dini. Kewala ngidih olas kola teken adi, tegul kola dini adi! ” Bincuh I Grantang ngalih tali anggona negul I Cupak. Disubane suud I Grantang negul beline, I Grantang laut matinget teken beline, “Ene tingalin tumbake buin ajahan beli, yan bah kangin tumbake ento pinaka cirin tiange menang di pasiatan. Sakewala yan bah kelod tumbake, ento pinaka cihna tiang kalah. “Suud matinget, teken beline, I Grantang laut tuun ka goane. Teked di tengah goane dapetange I Benaru nagih melagandang Raden Dewi. I Benaru matolihang tur matbat I Grantang. ” “Eh iba manusa cenik, wanen iba teka mai, Yan iba mabudi idup matulak iba mulih ! ” Disubane keto ada munyine I Benaru, laut I Grantang masaut wiring, “Apa..apa..orahang iba Benaru? Kai teka mai mula nyadia lakar ngalahan iba, tur kai lakar mendak Raden Dewi putran Ida Sang Prabhu. Kai lakar ngiring Ida ka Puri. ” I Benaru lantas ngelur brangti laut ngamuk. Ditu I Grantang mayuda ngajak I Benaru. Sangkaning kepradnyanan I Grantang mayuda, dadosne I Grantang polih galah nebek basangne I Benaru nganti betel antuk keris pajenengan purine. I Benaru ngelur kesakitan basangne embud mebrarakan. Kacrita ane jani, I Cupak baduuran ningeh I Benaru ngelur. I Cupak pesu enceh, tur tategulane telah tastas. Ditu lantas I Cupak inget teken patingetne I Grantang. Ningalin lantas tumbake ento suba bah kangin. Mara I Cupak masrieng kenehne liang. I Cupak laut ngomong, ” Adi…adi Grantang antos kola Adi. Yan kola tusing maan metanding ngajak I Benaru jengah kola, Adi. ” I Grantang laut ngomong uli tengah goane teken I Cupak. “Beli tegarang entungan tali bune ka goane! “Disubane ada raos adine buka keto laut I Cupak ngentungan taline ento. Ditu lantas I Grantang ngelanting ditaline apan ngidang menek. I Grantang sambilange ngamban Raden Dewi. Disubane I Grantang lan Raden Dewi nengok uli ungas goane, gegeson pesan I Cupak nyaup Raden Dewi tur sahasa megat tali ane glantingine baan I Grantang. Duaning tali bune kapegatang, ditu lantas I Grantang ulung ngeluluk ditengah goane. Semaliha Ida Raden Dewi kasirepang olih I Cupak di batan kayune satonden megat tali bune ento. Kacaritayang sane mangkin, I Cupak ngiring Ida Raden Dewi nuju Puri Agung. Tan kacaritayang kawentenang Ida kairing baan I Cupak ring margi, kancit sampun rauh Ida ring Puri. Ida Sang Prabhu ledang kayune tan siti, digelis raris nyaup Raden Dewi. Ida Sang Prabhu raris matemuang Ida Raden Dewi teken I Cupak sawireh I Benaru suba mati. I Cupak matur ring Ida Sang Prabhu, I Grantang sampun padem, kapademang oleh I Benaru. I Cupak mangkin kaadegang Agung ring Puri. Kacaritayang sane mangkin I Cupak sampun madeg Agung ring Puri. Makejang panjake keweh, duaning sasukat risapa madeg I Cupak sadina-dina panjaka makarya guling. Sane mangkin iring menengang abosbos cerita sapamadeg I Cupak, iring sane mangkin caritayang kawentenang I Grantang ring tengah goane. I Grantang grapa-grepe bangun nyelsel padewekan. “Raturatu Bhatara nguda kene lacur titiange manumadi?” Kasuen-suen dados metu rincikan naya upanaya I Grantang bakal nganggon tulang I Benarune menek. I Grantang ngragas tur makekeh pesan menek. Sakewanten sangkanin sih Ida SangHyang Parama Kawi I Grantang nyidayang ngamenekang. I Grantang jadi suba neked di baduuran. I Grantang lantas nugtugang pejalane nuju je puri. Gelisang carita I Grantang suba neked di puri. Ditu lantas I Grantang ngomong teken panyeroan I Cupake, “Jero tulung titiang, titiang jagi tangkil matur ring Ida Sang Prabhu. “Malaib panyroane ka puri nguningayang unduke punika teken Raden Cupak. I Cupak inget teken adine ane enu digoane. Ditu lantas I Cupak ngelur nunden panjake ngejuk tur ngulung aji tikeh tur ngentungang ka pasihe. Kacarita buin manine Pan Bekung memencar di pasihe ento. Uling semengan nganti linsir sanje memencar tusing maan be naang aukud. Ngentungan pencar tanggun duri, pencare marase baat, mare penekanga bakatange tikeh. Buin Pan Bekung mulang pencar buin bakatange tikehe ane busan. Gedeg basang Pan Bekunge, laut tikehe abane menek tur kagagah. Makesiab Pan Bekung ningalin jadma berag pesan. Pan Bekung enggalang ngajak anake ento kepondokne. Teked dipondokne pretenina teken Men Bekung. Sewai-wai gaenange bubuh, uligange boreh. Dadosne sayan wai sayan misi awakne I Grantang. Dadi kendel Pan Bekung ajak Men Bekung iaan unduk panak truna tur bangus. Di subane I Grantang seger ditu lantas I Grantang ngae tetaneman. Megenepan pesan bungane tanema. Disubane bungane pada kembang, I Grantang ngalap bungane ento tur adepa teken Men Bekung ka peken. Sadinadina saja geginane I Grantang metik bunga lan Men Bekung ngadep. Kacarita ane jani ada wong jero uli puri Kediri lakar meli bunga. Makejang bungane Men Bekung belina baan wong jerone ento. Disubane suud mablanja lantas wong jerone ento ka puri ngaturang bunga. Bungane ane kaaturang katerima olih Ida Raden Dewi. Mara kearasan oleh Raden Dewi dadi merawat rawat anak bagus dibungane. Eling lantas Ida teken I Grantang anak bagus ane ngamatiang I Benaru. Ida Raden Dewi raris metaken teken wong jerone. “Eh Bibi bibi Sari dija nyai meli bungane ene?”buin mani ka pasar apang kacunduk teken dagang bungane ene.” Manine kairing Ida Raden Dewi lunga, matumbasan ka pasar.Gelisang carita raris kapanggih Men Bekung nyuun kranjang misi bunga mewarna warni. Raden Dewi raris nampekin. Kagiat Raden Dewi nyingak bungkung mas masoca mirah ane anggone teken Men Bekung. Bungkunge ento wantah druwen Ida Sang Prabhu lingsir, ane kapicayang teken I Grantang. Ngaksi kawentenane punika, raris Raden Dewi ngandika teken Men Bekung. “Uduh Meme, titiang matakon, dija umah memene?’ Ajak gelah melali kema ka umah Memene apang gelah nawang. ” Gelisang carita Ida Raden Dewi sampun neked di pondok Men Bekung. Pan Bekung kemeg-megan sinambi ngadap kasor saha nyambang sapangrauh Ida Raden Dewi. Ningeh Bapane makalukang tur epot laut I Grantang nyagjag. Ditu lantas I Grantang matemu teken Raden Dewi. Rikanjekan pinika Ida Raden Dewi nyagjag tur mlekur I Grantang sinambi nangis masasambatan, “Aduh Beli mgudal las beli ngutiang tiang. Ngudiang beli tusing ka puri tangkil ring Ida Sang Prabhu.” Sasampune wenten ketel wacanan Ida Raden Dewi raris I Grantang nyawis tur matur dabdab alon, ngaturan parindikan pajalan sane sampun lintang. Kacaritanyang mangkin I Grantang sareng Ida Raden Dewi suba neked di puri. Sang Prabhu maweweh meweh ledang kayun Idane nyingak putrane anut masanding ajaka I Grantang. Kacaritayang mangkin I Cupak katundung uli puri. I Grantang mangkin kaadegang agung ring puri. Sasukat I Grantang madeg agung, jagate gemuh kerta raharja. Panjake sami pada girang pakedek pakenyung duaning suud ngayahin raja buduh. <br />
<br />
sumber : bebekbengil.wordpress.com/</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com0Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.4058201999999991 115.3904215 -8.4058201999999991 115.3904215tag:blogger.com,1999:blog-2131724523036064124.post-72165577736765921622013-08-29T09:39:00.002-07:002013-08-29T09:39:34.514-07:00Satua Bali : I Ketimun Mas<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-cyyJzos0BHg/T1N2_GmX2PI/AAAAAAAAAMY/TbepELauGIY/s660/Satua-I-Ketimun-Mas.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-cyyJzos0BHg/T1N2_GmX2PI/AAAAAAAAAMY/TbepELauGIY/s660/Satua-I-Ketimun-Mas.jpg" height="320" width="215" /></a></div>
Cerita rakyat dengan judul I Ketimun Mas ini adalah cerita masyarakat daerah Bali. Tentu saja menggunakan bahasa daerah Bali. Saya mengutipnya dari Buku Satua Bali Jilid I B untuk murid Sekolah Dasar Kelas II, tahun 1975. Cerita rakyat dengan judul serupa yaitu “Timun Emas” atau “Timun Mas” juga ada di daerah Jawa Tengah. Mungkin ceritanya agak mirip dengan kisah I Ketimun Mas ini. Saya tidak tahu cerita dari daerah mana yang ada lebih dulu. Namun, itu rasanya gak penting dan jangan dipermasalahkan. Karena terlepas dari “mana yang lebih dulu”, semuanya adalah warisan nusantara yang patut kita lestarikan keberadaannya. :wink:<br />
<br />
Berikut kisah dari satua Bali I Ketimun Mas:<br />
<br />
I Raksasa dan I Ketimun mas<br />
Ilustrasi I Raksasa menculik I Ketimun Mas<br />
<br />
Ada katuturan satua ane malu. Anak luh balu ngelah pianak luh adiri. Adanina I Ketimun Mas. Ia mumah di tanggun desane, desa Dauh Yeh, paek teken alas.<br />
<br />
Kacerita jani sedek semengan, memenne bakal luas ka peken. Mabesen ia teken panakne, kene, “Cening, cening Ketimun Mas, meme bakal luas ka peken. Nyai ngijeng jumah, nyanan gapgapina laklak. Jumahan meten nyai nongos, kancing men jlanane. Yening ada anak kauk-kauk tidong meme, da pesan ampakina!”<br />
<br />
Kacerita kone jani I Ketimun Mas, nongos jumahan meten makancing jlanan. Saget teka I Raksasa kauk-kauk, munyinne gede tur garo, “Cening , cening Ketimun Mas, meme teka, ampakin meme jlanan!” Pedasange baan I Ketimun Mas. “Ne, nyen ya ngelah munyinne? Nguda gede tur garo? Bah, tidong i meme.” Keto kenehne I Ketimun Mas. I Raksasa tusing ampakina jlanan. Mulih lantas I Raksasa.<br />
<br />
Kacerita jani teka memenne. Ampakina lantas jlanan, kriut gedebleg. Morahan I Ketimun Mas, “Meme, ibusan ada anak kauk-kauk. Munyinne gede tur garo. Beh, jejeh pesan keneh tiange. Tusing bani tiang ngampakin jlanan.” Memenne kendel kenehne. I Ketimun Mas gapgapina laklak atekor. Tur lantas ngomong, “Katawang ento ane kauk-kauk i tunian? I Raksasa ento. Yen ento ampakin, pedas cening plaibange.”<br />
<br />
Buin manine, buin memenne ka peken. Makire majalan, memenne mabesen, “Cening, cening, meme lakar ka peken. Jumah meten ngijeng, kancing jlanane. Ingetang munyin memene ibi. Yening tusing meme ane mekaukan, da pesan ampakina jlanan!”<br />
<br />
Kacerita jani I Raksasa, lakar buin kumahne I Ketimun Mas. Di jalan nepukin ia anak ngangon bebek. Paekina pangangon ento, awakne ngetor pesu peluh baan jejehne. Ngomong I Raksasa, “Ih, jero pengangon bebek, jalan kema kumahne I Ketimun Mas. Nyanan lamun tusing jumah memenne, kauikin I Ketimun Mas!” Masaut i pangangon, “Mindah, bebek tiange tusing ada nongosin.” Galak i Raksasa, “ Yen tusing nyak, ia tendasne kamah. Basang awake seduk.” Mara keto abetne I Raksasa, nyak lantas i pengangon bebek.<br />
<br />
Dapetange umahne I Ketimun Mas suung. Ngomong I Raksasa teken i pangangon, “Nah, kema kaukin I Ketimun Mas. Ia jumahan meten makancing jlanan. Jangihang munyine, cara munyin memenne!”<br />
<br />
“Cening, cening Ketimun Mas. Ampakin ja meme jlanan!” Apa, kendel I Ketimun Mas. Kadena saja memenne teka. Kriut gedebleg, jlanane kaampakang. Saget saupa I Ketimun Mas, plaibanga baan I Raksasa. Beh, jerit-jerit I Ketimun Mas ngeling.<br />
<br />
Gelisang satua, neked I Raksasa jumahne. Tekepina I Ketimun Mas aji grobag, tetehina aji lesing batu. I Raksasa ngelah juru ijeng dadua. Ne adiri buta, ane lenan bongol. Ngomong I Raksasa, “ Buta, Bongol! Eda luas kema-mai! Awake lakar ngalih bakal basa akejep.” Ngarod I Ketimun Mas ngeling, di tengah grobage mateteh lesung.<br />
<br />
Jani kacerita memenne I Ketimun Mas, mara teka uli di peken. Dapetange umahne suung jlanan ampikne mampakan. Pianakne tusing ada. Gelar-gelur ia makaukan. Tusing ada ane masaut. Ngeling lantas memenne I Ketimun Mas, tur mapineh. “Pedas I Ketimun Mas plaibanga baan I Raksasa. Kenkenang jani baan madaya?”<br />
<br />
Lantas ada kone meong teken bikul, kema maekin memenne I Ketimun Mas. Men Ketimun Mas ngomong, “Nah, ne apa Sang Meong ajaka Sang Bikul. Nyak ngalih I Ketimun Mas? Ia plaibanga baan I Raksasa. Yen teka baan iba I Ketimun Mas, upahina be bajo asok teken padi abodag.”<br />
<br />
Nyak lantas I Meong teken I Bikul, majalan ajaka dadua kumahne I Raksasa. Tepukina I Ketimun Mas matangkeb. Tongosina baan I Buta teken I Bongol. I Raksasa sedekan di paon, repot munduhang bakal basa.<br />
<br />
Kacerita pongponga grobage ban I Bikul. I Meong nyongkok duur grobage ngantiang. Krepet-krepet ngenyonyong, kriet-kriet kepungpung. Dingeha kriet-kriet teken I Buta, “Apa sih krepet-krepet ditu?” “Ngeong!” keto munyin meonge. “Sep, apa sih gesgesa meonge ditu?” Keto I Buta. Ngomong I Bongol, “Ada meong duur grobage.” “Ulahang meonge, Bongol!” Mendep I Bongol, wireh ia mula tusing ningeh. Kanti linggah song grobage, pongponga baan I Bikul.<br />
<br />
Suba ada asedengan jlema, pesu lantas I Ketimun Mas. Ateha mulihne baan I Meong teken I Bikul. Neked jumahne, nyagjang memenne, kendel pesan kenehne. “Dewa Ratu, cening Ketimun Mas. Mara teka, aget pesan Meme!” I Meong teken I Bikul lantas upahina be bajo asok teken padi abodag. I Meong nyuang be bajone asok, I Bikul makatang padine abodag. Keto katuturanne I Ketimun Mas.<br />
<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Sumber : adiarta.com</div>
Okayanahttp://www.blogger.com/profile/17981745179115183953noreply@blogger.com3Tembuku, Bangli, Bali, Indonesia-8.4058201999999991 115.3904215-8.5314811999999982 115.22906 -8.2801592 115.551783