Satua Bali : I Tuung Kuning

Ada tuturan satua, babotoh kêmbar madan I Pudak. Ia kasap pêsan koné mamotoh, buin mêlah koné paranné nyak matêbah. Ia ngêlah kurungan simaluné tuwah dadua, jani sêkaté pêpêsan mênang ia matajén, ngêliunang dogén kurungané. Makêlo-kêlo nganti pênyatusan ia ngêlah kurungan. Nganti kéwêh kurênané barêng ngêncanin, maang ngamah magadang. Kurênané bêling gêdé lantasan, aji nyampatang tainé sêlid sanja dogén suba kéwêh. Siapné dogén mandus apang têlu ané awai, amah-amahané sêmêngan jagung, têngai godêm, sanjê gabah, miwah awakné kêpêl-kêpêlê. Mapêsuang sabilang wai apang kêna matan ai sêmêngan. Kadi rasa I Pudak sing mandus ané awai ulian ngêncanang siapné totonan. Kacêrita I Pudak lakar luas ka dajan gunung, mabêsên koné ia têkén kurênané, “Wayan, Wayan mani wakê lakar luas joh, né nyai kéné bêling gêdé, waké tondén karoan makêloné luas, sing satondén têka nyai suba ngêlah panak, lamun muani anaké cêrik, mêlahang mên miara, lamun luh matiang dogén têndasné, têktêk baang kurungané makêjang pada abêdik. Waké tusing yêng gati ngêlah pianak luh, I déwék tuyuh ngêdénang dogén mêgadangin pêtêng lêmah, suba dogén kêlih pisagané manjakang”. Kéto pabêsên I Pudak têkén kurênané, nyak koné ané luh ngidêpang. Nah buin maniné luas koné suba I Pudak. Mara makêtêlun I Pudak luas ka Dén Bukit, kurênané ngêlah lantas pianak, laut luh koné pianakné. Béh kéwêh gati mémén anaké cêrik ênto. “Né kénkénang jani I cêning, konkona nêktêk lantas têkén bapané, laut baang siap. Yan tuutang kênêh bapané, pianak matiang, jabin jêlêmê buduh. Né kénkén jani baan madaya”. Kéto abat mémén anaké cêrik ngrêngkêng padidiana. Makêlo koné baana bêngong, lantas tumbuh dayané mémén anaké cêrik. “Ah, ari-ariné dogén têktêk baang siap pada mabêdik”. Kacêrita ari-ariné dogén lantas têktêka, to lantas banga siapé padê mabêdik. Pianakné adanina Ni Tuwung Kuning. Suba koné kéto, anaké cêrik ajaka lantas kumah méméné. Têkêd koné ditu, têngkêjut lantas dadongné. “Né kali kénkén nyai ngêlah pianak cêrik?” “I Busan mémé”, “Dadi mara makêplos panak nyainé suba ajak mai?” “Kéné mémé, adê pabêsên bapanné I pidan, anak konkona nêktêk maang siap, yén luh panaké. To kranané anaké cêrik ajak icang mai. Mémé ngajak I cêning nah?”. Icang takut ngajak jumah nyén têka bapanné, payu lêmpagina icang, anak iya brangsongan pêsan. Nyén lamun ia têka lakar orahang suba mati dogén I cêning”. Masaut méméné “nah lamun kéto, dini suba pêjang I cêning mémé ngajak. Ingêtang nyén nêlok-nêlokin mai baang yéh nyonyo” “Nah, mémé, dong jêmakin I cêning, icang mulih, nyén têka bapanné”. Jêmakina lantas anaké cêrik baan méméné. Suba kéto mémén anaké cêrik ngénggalang mulih. Kacêrita jani, sêlid sanja koné dêlokina anaké cêrik têkén méméné panyonyoina dogén, suud kéto ngênggalang koné ia mulih. Kadéna buin kêjêpné bapané mulih, tusing masih ada. Buin abulan masih tusing têka. Nganti tibanan koné kurênané luas. Kacêritayang jani, ngancan kêlih ngancan jêmêt Ni Tuwung Kuning magarapan. Yan kudang taun makêloné I Pudak luas matajén, critayang jani ia suba mulih pipisné têlah kalah, tuwing ênu nang akéténg. Têkêd jumahné ia nakonang pianakné. Kurênané ngorahang pianakné luh tur suba têktêka baangê siap. Siapné makruyuk, ngorahang pianakné kingsananga jumah dadongné, tur ari-ariné têktêka banga siap. Kakruyuk siapé kéto dogén, laut kurênané kaukina. Kurênané konkona ngalih pianakné ka umah dadongné. Ni Tuwung Kuning aliha ajaka mulih. Têkêd jumah ia lantas ajaka ka alasé. Di Têngah alasé Ni Tuwung Kuning nagih matianga. Jêg têka dêdariné nyaup Ni Tuwung Kuning. Ni Tuwung Kuning siluranga aji gêdêbong. I Pudak sahasa nêktêk gêdêbong, abana mulih. Têkêd jumah baanga siapné. Rêramané pada sêbêt ningêhang I Pudak nêktêk pianakné anggona amah-amahan siap, nanging I Pudak tusing pisan ya ningêhang tutur rêramané totonan. Makêlo-kêlo I Pudak suba tuwê, kadi rasa majalan suba tusing ngidang. Sêkancan pênyakité ané ada, mêcêlêp di awakné I Pudak, kranê ia tusing ngêlah sêntana, tusing ada ané mamanjakin ia, rikalaning ia nagih dêdaaran, tusing ada ané nyêmakang, ditu lantas ia I Pudak masêsêlan. Kêto suba karma phalané anaké ané dêmên mamotoh, tusing dêmên ngurus pianak, kurênan tusing sayang, rêramê makêjang ngêjoh, kéto masih Widiné ngêjoh têkên I ragê.

Sumber : bebekbengil.wordpress.com