Satua bali : I Lutung Masawitra Ring I Kekua

Ring tengah alase sane jimbar, wenten macan masawitra sareng lutung. Sedek rahina anu i macan sane masambung ikuh sareng i lutung malaib pati luplup, santukan jejeh manahnyane ngeton i kambing. Palaib ipune sareng kalih pati luplup, nenten ngetang karengkaden alas, pangkung miwah grembeng. Saking pangendan Widi, sambungan ikuh sang kalih keles, mawinan palaib i macan sareng i lutunge mabelasan.

     Critayang i lutung sampun rauh ring alase sane madurgama. Irika i lutung mararian, tur glalang-gliling ring tanahe, santukan nenten sida antuk ipun naanang sakit awakipune. Angkihanipune noos kabatek antuk kenyelipune. Sampun sue masanekan raris ipun bangun, mamanah pacang ngulati toya santukan bedaknyane tan gigisan. Irika raris ipun mamargi ring samping pangkunge, bilih wenten toya panggihinipun. Tan dumade panggihinipun tugu bagu sampun rubuh, genah i kekua masinutan.
I lutung kagiat miragi suara saking batune. Manahangipun suara punika suaran manusa, mawinan ipun nenten di geelis nyaurin.
I kekua malih mabaos, " Ih lutung cai teka uli dija, dadi tumben tepukin deweke?"
I lutung raris nyelehin panangkan suaranne, kandugi panggihinipun i kekua ngesil ring samping batune.
I lutung alon nyaurin, "Mawanan deweke teked dini, sawireh deweke paling, tusing nawang lisikan. Deweke bengong ngatonang jeneng caine tawah pesan. Tusing pesan masaih teken buron ane lenan. Ento krananne deweke kedek ngatonang goban caine masaih pesan teken batu." Miragi baos i lutunge nyadcad deweknyane, i kekua manahipune daat brangti raris mabaos bangras, "Ih lutung kaliwat baan cai mamunyi, tusing nawang paundukan. Padingehang munyin deweke! Deweke mula terehan Bedawang Nala ane setata kukuh nyuun gumine. Leluhur deweke kasub tan patandingan ane malu. Yan cai dot nawang buat kawisesan deweke, mai paekang awak caine, lakar uyeng deweke! Yan sedekan deweke pedih gumi muah alas gununge makejang, nyidaang deweke mralina. Nah edengang jani kawisesan caine. Deweke lakar nandingin kapurusan caine!" Sapunika baos i kekuane bangras.
I lutung daat jejeh miragi gertak i kekuane tumuli mabaos banban, "beh kekua, sinampuraang pesan buat kasigugan deweke. Tusing ja sangkaning deweke degag bani teken cai. Sujatinne deweke tusing nawang teken panumadian caine. Nah ne jani jalan makekasihan! Cai kekua anggon deweke kanti. Sawireh i raga mula terehan wangsa utama." Sapunika baos i lutunge.
I kekua raris mabaos banban sarwi kenyem, "ih lutung, mangdoh lakar kasidan amun keneh caine, lakar makasihan teken icang sawireh bebaksane pada melenan. Icang demen teken dondonan ane berek, cai demen teken wohwohan, sinah suba pepinehe tusing lakar adung.

     Ada katuturan ane malu, anggon icang tetuladan, buka bojog masawitra teken i kambing. Pawawitrane raket, mawastu ngwetuang siat malarapan baan ngrebutin tanduk." I lutung kenyem nyaurin, "Ih kekua, yan kenehang icang tusing ja keto. Sawireh icang melenan teken bojoge ane satuaang cai." Sapunika pajar i lutunge mitegesang pisan.

     Critayang indik pasawitran i lutunge sareng ring kekua becik pisan. Sareng kalih ipun rerad-rerod luas ngrereh tetedaan nenten naenin mabelasan, ngulurin legan kenehnyane. Ri kala semeng i lutung metu manahipune pacang nyugjugin baos i kekuane, santukan ipun ngaku sakti.
Sasampun i lutung matemu ring sawitrannyane, raris ipun mapajar, "Ih cai kekua, buin mani jalan luas melali kategale kelod, sawireh icang ningeh orta, ditu liu ada umbi-umbian muah woh-wohan minakadi poh, pakel, nyambu, juuk muah ane lenan. Buina soroh umbi-umbiane suba kone sedeng ebet.

     Disisin-sisin abiane, glagahe bet buina liu pesan don kayune berek ane ulung ka tepin jurange. Jae, isen, lempuyang samah buka alase. Buina ane ngelahang abiane tusing mondokin." Sapunika baos i lutunge. I kekua lega manahipune miragi sarwi mabaos banban, "Nah yan saja buka raos caine, jalan buin mani semengan luas ka tegale kelod. Nanging ada piteket deweke, yan saget teked di pakubuan, apang ngalih amah-amahan suang-suang, buina eda cai uyut.

     Critayang benjangne pasemengan i lutung miwah i kekua sampun mamargi. Sampun doh ipun mamargi nuut lisikan sane silak-siluk ring bangkiang gununge. Saking bangkiang gununge katon pasisine asri ngulangunin manahipune. Sasampune rauh ring pabianan, sareng kalih macelep ka tengah abiane. Nyandang becika sang madrue abiane nenten wenten ring abian, mawinan kalintang lega manah sang kalih neda tetedaan sane doyaninipun. Nenten nyandang baosang indik legannyane ngulurin kaulangunan. I lutung raris ngrincikang daya pacang nyengkalen i kekua. Irika ipun tedun saking wit tarune tur nuju wit jaene, tumuli ngambil umbinnyane tatis kateda. Sasampune polih ngarasayang, pramangkin ipun maduhan sarwi ngusap yeh mata. Suarannyane ngelur aduh-aduh. Kala punika i kekua raris nangsekin tur mabaos, "Ih lutung eda keto, suud aduh-aduh! Yan dingeha teken ane ngelah abiane sinah deweke lakar matianga." Sapunika pajar i kekuane. I lutung nenten ngrungu baos i kekuane, bilih nyangetang ipun aduh-aduh. Duk punika suaran i lutunge kapiragi olih sang nruenang abiane. Sang madrue raris gegison nyujur ka abiannyanne. Sasampune rauh ring tegalanipune, tengkejut ipun ngatonang abiannyane telas kagebur.
Tan dumade metu gedeg manahipune tur di gelis ngruruh, nyliksik sang corah sarwi matbat, "Ih cai corah, kenken sujatinne goban caine. Cai bani ngusak-asik pabianan deweke, antosang buin ajahan, lakar empug kai tendas ibane."
Miragi baos sang masrue abian, i kekua daat jejeh raris di gelis mengkeb ring batan tengkulake. I lutung makecos menek ring tarune. Solahipune kajengat-kajengit sekadi nundun gedeg manah sang madue abiane. I lutung tatis magending sapuniki, "I lutung babuan di kayu, i kekua batan tengkulak dug, dag, ceng, ceng, kiok." Sapunika gendinganipune mawali-wali, ngardinin sang madue abiane sane mawasta durbudi sayan nyangetang pedihipune. Bonglakipune makelep kasunarin antuk surya. Matanipune barak, nulengek mapawasan ring carang kayune. Panggihinipun i lutung negak ring carang kayune, iteh magending. Durbudi sayan sengitan.
Ipun raris mabaos, "Ih lutung buron cemer, apa petaang cai? Cai kaliwat degag teken deweke. Yan saja cai wanen, tuunang iban caine! Lakar cohcoh kai tendas ibane baan caluk. Kema enggalang orahin kadang caine, tonden ngrebut kai!" I lutung nenten ngrungu munyin Durbudine bilih nyangetang ipun magending. Sasampune ipun miragi gending i lutunge, raris ipun mapineh-pineh, "I lutung magending sujatinne ngorahin i dewek." I Durbudi raris nyliksik batan tarune. Asing-asing ane ebet adas ipun. Tan dumade panggihin upun clebongkak madugdug, punika tatis keberangipun, panggihinipun i kekua ngesil.
Durbudi kalintang sengitan tur mabaos, "Bah ne ko ya malinge ane bani ngrusak abian deweke." Sapunika baos ipune. I kekua di gelis kategul, raris kabakta ka pondoknyane.

     Kacrita sampun tauh ring pondok, Durbudi raris ngaukin pianak miwah somahipune, "Men Cening, mai tingalin! Kema enggalang ngalih saang. Ajaka mebat. Ne kekuane suba krangkeng Bapa. Buin mani pasemengan dabdabang basa muah reramone!"

     Sasampune sore i lutung sane kantun ring carang kayune, wiakti daat lega manahipune, santukan katarka i kekua pedas pacang padem. Punika mawinan ipun tedun, mamanah pacang nyelehin genah i kekuane.
Rauh i lutung ring genah i kekuane raris ipun mapakar alon, "Ih kekaua, eda cai sanget nyekelang deweke! Sawireh ene mula pangendan Widi, rusing dadi kelidin. Yan kenehang deweke, cai tusing ja lakar mati, yan saja buka munyin caine i pidan, cai mula terehan sakti mawisesa. Sakewala baan teresnan deweke masawitra teken cai, ento krananne deweke teka nelokin cai. Yan sing pelih baan deweke narka sinah cai lakar anggona cokok makuskus." Sapunika baos i lutunge, sakadi nyindirin.
I kekua kenyem nyaurin, "Bah yan keto, tusing cai nawang teken unduk deweke? Di kapan deweke lakar mati, sawireh deweke dini, lakar kanggon mantu. Petengne nyanan deweke lakar kaatenang ngajak pianak Durbudine. To iwasin, gegelan deweke mara pesan suud ngulig boreh! matuan deweke epot magarapan nabdabang sagi, nyanggra tamiune lakar teka." Sapunika baos i kekuane, masebeng bingar. Nenten pisan wenten merawat jejeh ring semitanipune, yadiastun ipun pacang kapademang. I lutung bengong miragiang satuan i kekuane. Saantukan belognyane kaliwatm baos i kekuane kadenipun sujati. Irika metu manahipune dot ngantinin i kekua dados mantu sarwi ipun mabaos, "Beh, saking saja cai mula sawitran deweke ane melah. Nah jani terusang legan caine masawitra teken icang. Cutetne icang ngidih teken cai apang cai saking las nyerahang gegelan caine teken icang. Icang ngantinin cai dadi mantun I Durbudine. Yan suba saking saja cai nyak nyerahang gegelan caine, icang tising engsap teken kapitresnan caine yadiastun ping kuda-kuda icang lakar numadi, apang setata masawitra teken cai." Sapunika baos i lutunge.
I kekua kenyem nyaurin, "Yan keto keneh caine, apa men orahang deweke teken cai. Deweke mula saking sujati tresna makekasihan. Deweke tusing mucingin pangidihan caine. Jani, cai dini nongos di tengah krangkenge, deweke lakar matinggal, cirin deweke tresna  teken cai!" Sapunika baos i kekuane. I lutung raris ngungkab krangkenge, tumuli ngranjing ngentosin i kekua. I kekua raris matinggal nylupsup ka bete.

     Tan critaang i kekua ring margi, mangkin ipun sampun rauh ring genah sane singid. Critayang mangkin I Durbudi sampun puput nyangih blakas tumuli ipun nyujur genah i kekuane. Sarauhe ring genah i kekuane, I Durbudi daat kagiat, saantukan ipun manggihin i lutung sane matekep ring krangkenge.
I Durbudi raris mabaos ring somahipune, "Men Cening nyen ane nyilurin i kekua di krangkenge?" Somahipune maosang nenten uning.
I Durbudi malih ngucap, "Bah saking suecan Widi ene, kekuane magentos dadi lutung." Sapunika baosipune, sarwi ngigelang blakas antuk legan manahipune." Bah mati cai lutung. Cai buron corah tur nista sing buungan cai lakar anggon deweke cokok, anggon deweke murnayang keneh deweke sebet." Sapunika baos I Durbudine. Somah miwah pianaknyane sami lega tur mabaos, "Ngedenang bene teka."
I Duurbudi mabaos, "Men Cening imbuhin buin basane. Aba mai wadah getihe!" Miragi baos I Durbudine asapunika i lutung daat jejeh, awakipune ngejer santukan tan pariwangde ipun pacang kapademang.
I lutung raris mapineh-pineh, "Bah uli kene i kekua lakar ngamatiang deweke." Sapunika pepinehipune, tur tan mari nyesel awak baan belogipune nenten uning keni upaya sandi. Irika raris ipun mabaos ring I Durbudi, "Uduh jero, nenten ke jerone pacang leteh mademang tur ngajengang titiang, santukan tiang makuku lelima. Yan manut ajaran agama, sane makuku lelima, tan wenang kabaksa. Mawastu jerone jagi nemu nraka. Yan pet jerone ngamatiang tur ngajengan sinah lakar nenten ngleganin kayun, sawireh awak tiange jagi berek kateda olih bubuk. Yan jerone mapakayun apang rasan ben tiange becik, nyupsup kayang kawekas tur prasida nyupat nrakan jerone, mangkin durus pirengang atur titiange. Titiang puniki wantah terehan wenara saking gunung kiskinda sane naenin ngrusak gumi Lengkane. Mangda jerone uning sane anggen mademang titiang, inggih punika kulit sane lumutan, punika anggen nunu dewek titiange, sinah titiang padem. Yan ben titiange kaolah sinah pacang ngamedalang sad rasa sane becik." Sapunika baos i lutunge.
I Durbudi bengong miragi baos i lutunge santukan nembe miragi tutur. Saantukan belog tututipune nenten uning ring daya upayan i lutunge, tan dumade punika sane katuut. Sasampune ipun polih kulit kayu kadugdugang ring arep i lutunge raris katunjel. Apine ngendih murub ngabar-ngabar. I lutung di gelis makecos ngelidang dewekipune. Apine sayan dumillah kaampehang angin, nilap pondok I Durbudine, jantos puun. Pondoknyane telas puun, saantukan nenten wenten anak sane nulungin. I Durbudi sareng pianak somahipune raris matilar ngungsi alase sane suung. Apine sayan murub muunang  kekayuan sane ring samping pondok I Durbudine, sekare katah sane aas saking witnyane saantukan layu keni iusan panes. Tambulilingane sami mabiayuhan, pakeberbernyane pati purug, kalikub antuk andus. Suaran paksine makuug, makeber srantaban. Iusan genine sayan nyupsup mawinan katah pianak paksine sane wenten ring sebunnyane, paplukpuk ulung.

     Critayang i lutung sampun rauh ring alase ageng. Manahipune pacang ngetut pejalan i kekuane. I lutung nenten lega, yan tan ipun polih ngwales laksanan i kekuane sane daat corah punika. Sapanjang margi ipun uyut ngaukin i kekua, "Ih cai kekua kaliwat nista tur corah, dija tongos caine, yadiastun cai mengkeb di tengah pasihe, lakar sliksik kai. Rahina wengi i lutung masusupan ring alase, nyliksik pangkung, jurang miwah bete. I kekua taleer durung panggihinipun. Tandumade ring tegal ambenganne linggah panggihinipun i kekua sedek ngesil ring beten batune sane ngenjol. Ring samping i kekuane wenten lelipi poleng sedekan pules. Kala punika i kekua uning ring pangrauh i lutunge raris ipun mapi-mapi ngranasika, mamegeng sarwi ngidemang matannyane, sekadi tingkah anake matapa.
I lutung rauh nangsekin, tur mabaos bangras tur nuding, "Ih kekua mati cai jani. Cai kaliwat corah, tusing nyandang anggon sawitra tingkah caine nyicing singal. Laluang keneh caine. Tendas caine lakar pantigang deweke. Apang tawang cai pikolih anake tusing satia teken munyi." Sapunika baos i lutunge, sada jenger.
I kekua sebengne alep raris mabaos, "Saja pesan buka raos caine. Eda cai sanget pedih. Dikapan cai nyidaang ngamatiang deweke. Mapan deweke mula kasuecanin olih Sang Hyang Widi. Deweke dini kanikayang ngemit druen Ida Betara. Apang cai nawang deweke jani nyatauin cai, sakewala tusing dadi wera. Ada katuturan satua singid, rikala watek betara sura gana, sapta resi muah danawa rajane makejang satinut muter pasih empehane. Pakayunidane sami pacang ngrereh amreta miwah raja brana. Amertane kawadahin jun manik. Penegulan amertane ada dini. Deweke kanikayang ngemit. Ento krananne deweke ada dini, nyungsung pangandikan Ida Betara. Sawireh ada pawisik, nyen ja ane ngemit pican Ida Betara, ia tusing lakar kena baya ane ngewehin, tusing kena gering, muah tusing lakar mati. Yan pet mati sinah buin mewali idup. Nah keto kautaman sabuke." Sapunika baos i kekuane. Wiakti pangus antukipun nyatuaang anggenipun ngengkebang kacorahannyane. I lutung teleb miragiang, mawanan ical pedihipune. Kamanah antukipun baos i kekuane saking tetuian pisan.
Irika raris ipun mabaos, "Ih kekua, buka raos deweke i tunian, eda nyen cai pedih. Ampurayang munyin deweke ane nyakitin keneh caine, saja bas kaliwat icang mesuang munyi, sakewala sujatinne keneh icange mula saking tresna masawitra teken cai. Raos icange buka keto mula nyinahang karaketan keneh icange masawitra. Nah yan ada legan caine teken icang, icang dot pesan apang taen nganggon sabuk polenge ene, apang sida masih icang nepukin karahayuan. Icang majanji teken cai, yan pet icang nepukin kadirgayusan tur kasuecanin olih Ida Betara, icang tusing engsap masawitra teken cai kayang kawekas." Sapunika baos i lutunge kedeh pisan, mangda ipun kawehin ngangge sabuk polenge sane kakemit olih i kekua. Ipun nenten uning ring pangindra jalan i kekuane.
Kala punika i kekua raris nyaurin, "Apa men orahang deweke teken cai, sawireh keneh caine suluk lakar nganggon sabuke ene. Sujatinne abot pesan keneh deweke lakar mebasang, nanging baan tresnan deweke masawitra teken caim deweke tusing lakar mucingin. Sakewala ada piteket deweke teken cai. Deweke takut kaduken olih Ida Betara, deweke lakar ninggalin cai dini. Eda pesan cai jeg kadropon nganggon sabuk polenge ene, satonden deweke ninggalin cai. Yan suba deweke joh mejalan, ditu mara cai nganggo sabuke ene!" Sapunika baos i kekuane. I lutung matutang, saantukan meled manahipune pacang ngrangsuk sabuk punika. Irika raris i kekua matilar saking genah lelipi polenge medem. Sampun doh i kekua mamargi, i lutung raris mabakti ring arep lelipine pules. Puput mabakti, di gelis i lutung nyaup lelipine sarwi ngambil bungutnyane. kala punika i lelipu tengkejut, tur pedih, manahangipun wenten baya sane rauh. Irika raris i lelipi nyeceh nyotot tur nglilit bangkiang i lutunge. I lutung pramangkin nyerit maduhan, antuk pangrabdan wisian lelipine. I lutung raris ebah glalang-gliling ring tanahe, naanang wisian lelipine sayan nyusup. Dewekeipune waluya kadi tan pajiwa sarwi ngeling, nyambat-nyambat Widi. Saking pamerat wisian lelipi polenge, i lutung raris engsap tur nylempang ring sor taru kepele. Yan makudang dina suene i lutung niwang ring tengah alase, Critayang mangkin i kekua sampun ring sisin pasihe. Manahipune setata sengsaya santukan i lutung sinah pacang gedeg tur ngruruh ipun pacang mademang. Irika ipun mapineh-pineh, ngricikang daya upaya mangdene nenten disa kasengkalen olih i lutung.

     Critayang wenten kerang magenah ring sor parangane ngenjol, kenjekan nyebak keni embahan toyan pasihe sedekan puras. I kekua raris gelis nangsekin kerange punika, sarwi nongos ring sampingnyane.

     Baosang mangkin i lutung sasampunne ipun seger, manaipune daat gedeg ring i kekua sarwi mapineh-pineh. Beh sing cepok pindo deweke nagih matianga teken i kekua, mawinan tusing nyandang ia idupang." Sapunika manahipune saatukan gedegnyane kaliwat. Punika mawanan panes bara rasan manahnyane matanipune barak, angkihannyane noos miwah limannyane ngetor mamanah pacang ngilut baong i kekuane. Irika raris ipun mamargi gegancangan ngentasin alas sane wayah, tan ngitung bayane pacang nyengkalen. Ting margi ipun setata ngimik, matbat i kekua sane kaliwat corah, sarwi makta batu pacang anggeipun mademang i kekua.
Pamarginnyane tan pararianan, kancit i lutung rauh ring genah i kekuane, sarwi gregetan nuding, "Bah, mati cai jani kekua. Ene iwasin liman kaine, lakar mancut urip caine. Jani suba pragatne, pikolih caine matingkah corah. Uli goban caine suba nyinahang, Cai setata ngardinin deweke sakit kalara-lara, jani trima pikolih pakardin caine ane setata ngrincikang matin deweke. Dadi cai nengil, dong pesuang karirihan caine! Yadiastun Sang Hyang Wisnu ngasih-asih ngidih pelih teken deweke cai tusing ja lakar idupang kai." Sapunika baos i lutunge.
Wau i lutung pacang nglempag, i kekua masebeng kenyem sarwi mabaosm "Ih sawitra, sedeng melaja cai teka. Deweke mula setata ngati-ati apang enggal kamatiang baan saritra, maka jalaran deweke maan suarga. Keto pangandikan Ida Sang Hyang Widi tekening deweke, apang enggal deweke mulih ka suargan, upah deweke dadi panunggu." Sapunika baos i kekuane. I lutung kamegan miragi, santukan tambet manahipune. Ipun kadaut antuk baos manis.
Pedihipune mawastu enduh sarwi mabaos, "Bah yan keto, tegarang satuaang katuturanne!" I kekua raris nyatua, "Kacrita ane malu Ida Sang Hyang Siwa ngelarang tapa, tusing dadi ngajak rabi. Ada detia raja madan Si Nila Rudraka, tusing suud-suud kenehne lakar nguugang suargane. Mawastu bingung kayun watek dewatane di suargan, sawireh ane lakar nyidayang ngamatiang Si Nila Rudraka mula tuah okan Sang Hyang Siwa mapesengan Sang Hyang Gana. Ditu laut para dewatane nunas ica ring Ida Sang Hyang Semara, mangdane ida ngoda patapan Ida Betara Siwa, apanga metu kayunidane kasemaran. Ditu laut Sang Hyang Semara ngoda yogan Sang Hyang Siwane, majalaran baan niwakang panah semara, Ri kala Ida Betara Siwa kena panah semara, laut ida ngleuang semara laut ida duka. Sang Hyang Semara kageseng baan api, dumilah ane pesu uli panyingakan Betara Siwane. Ida Betari Ratih rabin Sang Hyang Semarane mireng rakanidane seda, laut ida masatia malabuh geni. Nah keto katuturan sedan Idang Sang Hyang Semara kasarengin baan rabinne. Pasukanidane ane mautama ada dini di parangane marupa kerang. Asing -asing ane sida nguasayang mawastu dadi ratu wibuh pradnyan, susila, kasumbung di gumine. Buina setata prasida ngulurin Karasmian ngajak rabine. Nah keto katuturan Sang Hyang Semara ane malu apang cai nawang." Sapunika baos i kekuane. Manah i lutunge lega miragi satuan i kekuane, santukan lengut antukipun ngiketang satua.
Gedeg i lutunge mawastu ical, raris ipun mabaos banban, "Galamg keneh icange ningeh satuan caine. Sayan cumpu keneh icange makekasihan teken cai baan isin satuan caine daat mautama. Ane  jani icang ngidih teken cai, yan cai lega, icang ngenntinin cai dini. Dumadak ada suecan Widi, icang enggal dadi ratu nyakra werti. Icang lakar nganggon cai patih Mangku Bumi." Sapunika baos i lutunge tetuian. I kekua nenten malih mabaos, raris gelis nyrutcut makaon.

     Tan critayang pajalan i kekuane nylupsup ring alase, baosang mangkin i lutung sampun usan mabresih masuci, raris nabdabang negak masila sarwi nyakupang lima ngranasika. Solahnyane tan pendah kadi anak matapa. Ri kala i lutung sedek teleb ngincepang semadi ring arep kerange sane nyebak, tan dumade kaange raris ngep, nyepit liman i lutunge.
I lutung nyerit aduh-aduh sarwi ngedeng limanipune sambilang ipun mabaos, "Ratu Betara, ampurayang titiang parekan Betara. Sampunang banget duka, durus lebang liman titiange!" Sapunika baosipune. Kala punika toyane sayan ngagengang, mawastu liman i lutunge kalebang. i lutung raris munggah ka duur parangane. Manahipune sayan jejeh, saantukan sinah ipun pacang padem kalebu. "Aduh sing buungan deweke lakar mati dini. Tusing pesan ada ane lakar nulungin, yan tusing mula saking suecan Ida Sang Hyang Widi." Sapunika baosipune tan mari nyelsel dewek saantukan merasa kauluk-uluk olih i kekua. Manahipune sayan sedih sarwi ngeling, mapulisahan ring parangane.


sumber : satuabaliku.blogspot.com

0 comments: (+add yours?)

Post a Comment